Is cannabis verslavend? Bestaat cannabisafhankelijkheid echt?

Een man met baard en een bril omringd met cannabisrook

Hoewel sommige mensen het graag willen ontkennen, kan regelmatig cannabisgebruik leiden tot problemen en afhankelijkheid. Of en wanneer dat gebeurt, hangt af van individuele gebruikspatronen en persoonlijke en sociale risicofactoren.

Na jaren onderdrukking maakt cannabis momenteel een renaissance door. Steeds meer landen stemmen voor legalisering of minstens voor decriminalisering. Voorstanders van deze trend halen niet alleen het medicinale potentieel van THC en CBD aan, maar beweren vaak ook dat cannabis niet verslavend is. Hoewel dit voor de meeste gebruikers het geval is, leidt deze bewering toch tot problemen omdat hij niet strookt met wetenschappelijke bevindingen.

Het bestaan van marihuanaverslaving zou niet controversieel moeten zijn. We zien het elke dag”, zegt dr. David Smith, die sinds 1960 verslaafden behandelt in San Francisco.

Veel mensen hebben een relatief duidelijk beeld van een verslaafde, of een ‘junkie’, zoals ze vaak minachtend genoemd worden. Onverzorgd, bleek, een afwezige blik en constant op zoek naar de volgende kick. Als ze deze kick niet krijgen, zijn er gevolgen: zweten, slaapproblemen, misselijkheid, frustratie.

Maar bij deze polemische visie op verslaving is niemand gebaat. Om een goede discussie over een emotioneel onderwerp te kunnen voeren, moeten we de termen ‘verslaving’ en ‘afhankelijkheid’ definiëren en ze van elkaar onderscheiden.

Een persoon die een stuk kruidencannabis in een oranje bong plaatst

Het verschil tussen verslaving en afhankelijkheid

Het is een wijdverbreid misverstand dat verslaving een fysiek fenomeen is en afhankelijkheid een mentaal fenomeen. Het is juist precies omgekeerd: een verslaving bestaat uit dwangmatig gedrag waardoor iemand telkens opnieuw toegeeft aan de onweerstaanbare drang om een bepaald stimulerend middel te nemen, zelfs als dit zijn of haar eigen gezondheid en omgeving negatief beïnvloedt.

Afhankelijkheid is een fysiologische staat waarin iemand zonder het middel niet normaal kan functioneren of dit middel niet kan opgeven zonder onaangename of zelfs schadelijke gevolgen (‘ontwenning’). De tolerantielimiet van gebruikers voor het middel kan na verloop van tijd ook hoger worden, waardoor er hogere dosissen nodig zijn om hetzelfde effect te bereiken als in het begin.

Iemand kan verslaafd zijn zonder afhankelijk te zijn en omgekeerd. Zo zijn veel mensen fysiek afhankelijk van bepaalde medicijnen, zonder dat ze symptomen van dwangmatige verslaving vertonen.

De 5e editie U.S. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-5) – Amerikaanse diagnostische en statistische handleiding over psychische aandoeningen) betrekt zowel elementen van verslaving als afhankelijkheid bij de definitie van ‘drugsafhankelijkheid’. Dit wordt gedefinieerd als een fysieke afhankelijkheid als gevolg van langdurig dwangmatig gebruik.

Kruidencannabis gemorst uit de pot, drie gewrichten en een molen naast

Wanneer cannabisgebruik een probleem wordt

Volgens deze definitie is een cannabisverslaving echt niet zo vergezocht. Veel recreatieve cannabisgebruikers vertonen tot op zekere hoogte verslaafd gedrag, en gebruik van grote hoeveelheden of dagelijks gebruik kan ook een negatief effect hebben op het dagelijkse leven. Zo kunnen gebruikers het moeilijk vinden om hun dagelijkse routines te behouden. Ze hebben bijvoorbeeld moeite om een baan te behouden of regelmatig te eten.

De meeste recreatieve gebruikers ontkennen categorisch dat het mogelijk is om fysiek afhankelijk te zijn van cannabis. Ze zijn ervan overtuigd dat cannabisgebruik niet tot afhankelijkheid kan leiden. Toch bewijzen bepaalde studies onweerlegbaar dat zware gebruikers hun dosis (tolerantie) verhogen en ook ontwenningssymptomen vertonen.

De ontwenningsverschijnselen van cannabis zijn onder andere prikkelbaarheid, verlies van eetlust, slaapproblemen, psychische angst, verlangen naar cannabis, humeurigheid en een verhoogde lichaamstemperatuur. Deze symptomen worden meestal zichtbaar op de eerste dag nadat de gebruiker stopt met gebruiken, pieken op de tweede dag en zijn nog amper zichtbaar aan het einde van de eerste week.

De DSM-5 erkent cannabisafhankelijkheid als een klinisch syndroom, op grond van grotendeels dezelfde algemene criteria als andere substantieafhankelijkheidsstoornissen.

Daarom blijven we erbij dat cannabis zowel tot verslaving als tot afhankelijkheid kan leiden. Gebruikers die hier last van hebben, vertonen meestal de eerste symptomen van verslaafd gedrag voor ze afhankelijk worden van het middel na langdurig zwaar gebruik. Net als bij andere drugs omvat een diagnose van cannabisafhankelijkheid ook elementen van verslaving, zoals fysieke afhankelijkheid.

Een man met een ring op zijn duim die een gewricht rolt

Wie loopt meer risico om afhankelijk te worden van cannabis?

Cannabis leidt minder snel tot verslaving en afhankelijkheid dan andere middelen. Volgens een onderzoek uit 1994 van het Nationaal instituut voor drugsmisbruik (National Institute on Drug Abuse – NIDA) komt bij iets minder dan 10% van de mensen die ten minste een keer cannabis gerookt heeft dwangmatig gebruik voor dat leidt tot cannabisafhankelijkheid. Dit percentage ligt lager dan dat van andere middelen zoals alcohol (15%), cocaïne (15%) en heroïne (24%).

De risicofactoren voor cannabisafhankelijkheid lijken sterk op die van andere illegale drugs en zijn meestal onlosmakelijk verbonden met genetische aanleg en de omgeving. Jonge mannen zijn vatbaarder voor afhankelijkheid dan andere bevolkingsgroepen, en hoe eerder het gebruik begint, hoe groter de kans op afhankelijkheid. Ook hebben mensen met een lage sociaaleconomische status een veel grotere kans om afhankelijk te worden van drugs dan mensen met een hogere status.

Het is moeilijk vast te stellen tot op welke hoogte cannabis verantwoordelijk is voor negatieve effecten zoals slechte prestaties op school of op het werk, financiële problemen en moeite om sociale contacten te onderhouden, en in hoeverre deze factoren verklaard kunnen worden door een lage sociaaleconomische status of andere oorzaken.

Hoe wordt cannabisafhankelijkheid behandeld?

Momenteel zijn er geen cannabisafhankelijkheidsbehandelingen beschikbaar op recept. Er is echter wel steeds meer bewijs dat bepaalde bestaande behandelprogramma’s de neiging tot dwangmatig gebruik kunnen verminderen.

Zo is bijvoorbeeld aangetoond dat cognitieve gedragstherapie de dwangimpuls om cannabis te gebruiken zeer doeltreffend kan verminderen. Andere behandelmethodes kunnen zware gebruikers ook helpen om hun verbruik te verminderen of cannabis helemaal op te geven, zoals motiverende gesprekstherapie (MET), waarbij het doel is om het gedrag van de persoon te veranderen, en multidimensionele familietherapie (MDFT). Vandaag de dag weten we dat een doelgerichte combinatie van meerdere soorten therapie vaak de beste resultaten oplevert.

Ben ik verslaafd aan cannabis?

Veel cannabisgebruikers negeren alle waarschuwingssignalen van dwangmatig en afhankelijk gedrag, gaan door met hun overmatige gebruik en maken zichzelf wijs dat als er dan toch schade op de lange termijn optreedt, deze minimaal zal zijn. Deze schade wordt in een ander artikel besproken.

Verschillende soorten gedroogde cannabis in glazen klokken

Feit is dat cannabis kan leiden tot afhankelijkheid, hoewel dit veel minder vaak voorkomt dan bij andere middelen. Heb je je ooit afgevraagd of je teveel cannabis gebruikt? Let op de volgende waarschuwingssignalen:

  • Problemen als gevolg van gebruik
  • Vaker en meer cannabis gebruiken dan de bedoeling was
  • Ontwenningssymptomen wanneer je geen cannabis gebruikt
  • U denkt vaak aan cannabis
  • Het hebben van sociale of beroepsmatige problemen die rechtstreeks te wijten zijn aan het gebruik of aan het verkrijgen van cannabis

Natuurlijk moet iedereen zelf beslissen waar de grens ligt. Sommige mensen die veel cannabis gebruiken vinden dat prima. Maar wie zich zorgen maakt om zijn/haar eigen gebruik, kan beter (professionele) hulp zoeken. Dat is geen teken van zwakte, maar juist van kracht.

  • Disclaimer:
    Dit artikel kan niet ter vervanging worden gebruikt voor professioneel medisch advies, een diagnose of behandeling. Neem altijd contact op met uw arts of andere bevoegde deskundigen. Stel het vragen van medisch advies niet uit en negeer medisch advies niet naar aanleiding van wat u heeft gelezen op deze website.

Comments

Laat een reactie achter

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Auteur en reviewer

  • Profile-image

    Sensi Seeds

    De redactie van Sensi Seeds bestaat uit botanici, medische en juridische experts, plus gerenommeerde activisten zoals Dr. Lester Grinspoon, Micha Knodt, Robert Connell Clarke, Maurice Veldman, Sebastian Marincolo, James Burton en Seshata.
    Meer over deze auteur
  • Sanjai_Sinha

    Sanjai Sinha

    Dr. Sanjai Sinha is lid van de academische faculteit van Weill Cornell Medicine in New York. Hij besteedt zijn tijd aan het zien van patiënten, het onderwijzen van co-assistenten en medische studenten en het doen van onderzoek naar gezondheidszorg. Hij houdt van patiënteducatie en evidence-based geneeskunde. Zijn sterke interesse voor medisch onderzoek komt voort uit deze passies.
    Meer over deze reviewer
Scroll naar top