In de loop van duizenden jaren hebben mensen de methoden voor het verbouwen, oogsten en verwerken van hennep verfijnd en geperfectioneerd om vezels te kunnen produceren voor kleding en nog veel meer. Vandaag de dag zijn er talloze soorten textiel en mengvormen daarvan beschikbaar voor alle vereisten en toepassingen. Maar hoe wordt hennepvezel geproduceerd en verwerkt?
Vezelhennep wordt gemaakt van soorten van Cannabis sativa L. met weinig cannabinoïden, die dicht op elkaar worden geplant om rechte hoofdstelen te krijgen en zo min mogelijk vertakkingen. In tegenstelling tot de meeste psychoactieve cannabissoorten hebben vezelvariëteiten meestal een holle steel met een veel hoger vezelgehalte (35% in plaats van 15%).
Op het noordelijk halfrond wordt vezelhennep geplant wanneer de bodemtemperatuur boven 7,5 °C uitkomt en wordt hij meestal geoogst rond augustus wanneer het stuifmeel begint te los te komen. Hennep groeit ook goed wanneer de omstandigheden minder dan ideaal zijn en geeft in dergelijke omstandigheden meestal een betere opbrengst dan andere gewassen.
Voor een optimale oogst moet hennep echter worden verbouwd in zachte, vochtige weersomstandigheden, in een goed gedraineerde, niet-zure bodem met een hoog stikstofgehalte. De bodem moet vochtig zijn, maar niet té, omdat dit zwakke vezels tot gevolg blijkt te hebben. Koele zomers schijnen ook te helpen bij het ontwikkelen van fijne, sterke vezels.
Oogsten en scheiden van hennepvezels
Wanneer uitsluitend voor vezel wordt verbouwd, worden zowel mannelijke als vrouwelijke planten zo snel mogelijk gemaaid wanneer de mannelijke planten stuifmeel beginnen te af te geven. Wanneer voor vezel en zaad wordt verbouwd, mogen de mannelijke planten eerst de vrouwelijke bevruchten voordat ze worden gemaaid. De vrouwelijke planten laat men dan rijpen totdat de zaden rijp zijn. Pas hierna worden de planten gemaaid en worden vezel en zaad gescheiden.
Het is interessant dat traditionele hennepboeren in Groot-Brittannië beweren dat mannelijke hennepplanten veel fijnere en zijdeachtigere vezels produceren dan vrouwelijke. Uit Hongaars onderzoek uit 1996 bleek echter dat mannelijke vezels weliswaar fijner waren, maar dat vrouwelijke vezels enigszins sterker waren.
Het roten van hennepvezel
Wanneer de planten zijn gemaaid, worden de stelen meestal enkele weken lang over de grond uitgespreid zodat ze kunnen roten. Dit is een afbraakproces waarbij de pectine (de gelachtige polysachariden in de meeste plantencelwanden) die de vezels bij elkaar houdt, ontbindt door de blootstelling aan licht en lucht zodat de lange bastvezels bloot komen te liggen. Bastvezels zijn de vezels in het floëem of de binnenbast van tweezaadlobbige planten zoals hennep en vlas.
Het roten kan ook gebeuren in watertanks, wat het proces versnelt, of in vorst en sneeuw, waardoor naar men zegt een wittere, fijnere vezel ontstaat. Tegenwoordig zijn er ook chemische en enzymmethoden waarmee het proces van roten kan worden versneld.
Het ontschorsen van de hennepvezel
Ontschorsen is het verwijderen van de centrale houtige kern uit de steel. Deze stap kan onmiddellijk volgen op het roten, wanneer de stelen nog nat zijn. In dat geval worden de vochtige vezels van de kern afgepeld en gedroogd. Ook kunnen de stelen eerst worden gedroogd en dan verwerkt met speciale machines die de houtige kern breken en van de vezels scheiden.
Met moderne ontschorsers kunnen de lange perioden van roten en aparte ontschorsprocedés achterwege blijven, omdat beide processen worden gecombineerd. Op deze manier worden binnen enkele minuten na het maaien baalklare vezels geproduceerd.
Het bewerken van de hennepvezels
Wanneer de vezels zijn gescheiden, worden ze tot balen gevormd en van het veld gehaald om tot draden te worden verwerkt. Vaak worden vezels zonder verdere bewerking gesponnen. Sommige producenten hebben echter chemische of mechanische processen ontworpen waarmee de vezels zachter of elastischer worden gemaakt.
Eén bepaald proces bestaat bijvoorbeeld uit het dompelen van de vezels in een bijna kokende oplossing van zeep en soda, waarna ze worden gewassen met water en ondergedompeld worden in verdund azijnzuur. De vezels worden nogmaals in schoon water gewassen en gekamd, met een uitzonderlijk zacht en fijn eindresultaat.
Lignine verwijderen uit hennepvezel
Lignine is een harde, houtige biopolymeer die 8-10% van het droge gewicht van hennepvezel uitmaakt. Het is verantwoordelijk voor het ruwe, schurende gevoel van traditionele hennepvezel. Als de lignine wordt verwijderd, is de resulterende vezel veel gladder en zachter. Omdat het indertijd onmogelijk was om de lignine uit hennep te verwijderen zonder de sterkte aan te tasten, stapte men over naar andere gewassen. Dit was een van de redenen waarom het gebruik in het postindustriële tijdperk zo sterk afnam.
Rond 1985 ontwikkelden onderzoekers een nieuwe techniek waarmee ze de lignine konden verwijderen met behulp van enzymen en micro-organismen. Het eiwitverterende enzym protease wordt eerst toegepast op de hennepvezel, waarmee het stikstof in de stelen wordt verminderd. Vervolgens laat men Bjerkandera op de vezels groeien, een schimmel die de lignine opeet. De vezels die met deze techniek worden geproduceerd zijn een stuk veelzijdiger, waardoor hennep weer kon worden gebruikt voor kleding.
Hennepvezel tot draden spinnen
Hennepdraad wordt net als andere natuurlijke vezels gesponnen. Meestal worden de vezels samengedraaid tot lange, doorlopende draden, die vaak worden afgedicht met was of iets dergelijks zodat een waterafstotend of duurzamer eindresultaat ontstaat.
Meestal worden op dit moment in het proces andere vezels toegevoegd waardoor een mengvorm ontstaat: in plaats van stoffen te weven uit verschillende draden die van één vezel zijn gemaakt, gebruikt men draden die zelf bestaan uit meerdere vezels die de uiteindelijke eigenschappen bepalen. Maar dit is niet altijd het geval. Fustein wordt bijvoorbeeld geweven uit een schering (lengtedraad) van vlas, vermengd met een katoenen inslag (dwarsdraad).
Handmatig spinproces
Dit proces werd van oudsher met de hand gedaan, met behulp van niet meer dan twee eenvoudige gereedschappen: de spindel en de spinrok. De spindel is een spijkervormig gewicht waaraan de ruwe vezel wordt vastgemaakt en de spinrok is een houten stok waar de ruwe vezel omheen wordt gewonden.
De handspinner laat de spindel draaien en geeft langzaam ruwe vezel vrij van de spinrok. De draaiende beweging en de trekkracht van het gewicht dat langzaam omlaag zakt, zorgen ervoor dat de vezels strak in draden worden gesponnen. Sommige hobbyisten en specialistische producenten spinnen nog steeds op de hand met behulp van deze traditionele gereedschappen.
Bij het op de hand spinnen van hennepvezel is de beste keus voor de spindel een lichtgewicht spintol, een type dat heel snel kan draaien en een fijne, gladde draad produceert. Hennepdraad wordt meestal droog gesponnen, maar kan ook ‘nat’ worden gesponnen: de spinner maakt gewoon de vingers nat met water en strijkt over de draad terwijl die draait, waardoor losse vezels worden gladgestreken voor een zo glad mogelijk resultaat.
Hoewel hennep tegenwoordig moet concurreren met allerlei andere vezels, zowel natuurlijke als synthetische, hebben verbeterde bewerkingstechnieken de weg vrij gemaakt voor revolutionaire nieuwe gebruiksmogelijkheden voor henneptextiel. Bovendien stijgt de behoefte aan textielgewassen die weinig schade aan het milieu toebrengen snel. Na een lange periode uit de gratie te zijn geweest wordt hennep daarom weer belangrijker, al bereikt het misschien nooit meer zijn voormalige status als meest gebruikte textielgewas.
Henneptextiel gemaakt van hennepvezel
Het is altijd mogelijk geweest om allerlei duurzame stoffen van hoge kwaliteit te maken van hennep, hetzij op zichzelf, hetzij in combinatie met andere natuurlijke vezels zoals vlas of zijde. Hoewel het traditionele imago van hennepstof er een van ruwe, schurende jute en canvas is, is er een aanzienlijke variëteit aan delicate stoffen die te maken zijn van hennep.
- Linnen: Linnen is een goed voorbeeld van een lichtgewicht stof die van pure hennep kan worden gemaakt. Linnen dat gemaakt is van hennep is een lichtgewicht, duurzaam en ademend product: uitstekend voor warme, vochtige omstandigheden.
- Badstof: Hennep wordt ook veel gebruikt om badstof te maken, het getufte materiaal dat kan zijn geweven of gebreid en dat vooral voor handdoeken wordt gebruikt. Vanwege zijn opmerkelijke absorberende eigenschappen wordt hennep hiervoor als bijzonder geschikt beschouwd.
- Keper: Hennepvezels zijn ook zeer geschikt voor allerlei typen keper, waaronder denim, visgraat en flanel, en voor verschillende soorten gebreide stof, waaronder jersey en fluweel.
- Hennep-zijdecharmeuse: In combinatie met zijde kan hennep gebruikt worden om taf te maken, een stijve, glimmende stof die wordt gebruikt in baljurken en bruidsjurken. Het kan ook gebruikt worden om charmeuse te creëren, een luxueuze satijn waarmee fraai vallende lingerie en golvende avondjurken worden gemaakt. Zelfs complexe in jacquard geweven stoffen (waarbij een reliëfpatroon in de stof wordt geweven) kunnen van hennep-zijdemengsels worden gemaakt.
- Katoenen luiers van hennep: Hennep wordt vaak vermengd met katoen om luiers van te maken. Deze absorberen beter en zijn duurzamer dan katoen, dat meestal wordt toegevoegd om de stof zachter te maken. Hennep heeft bovendien antibacteriële en antimicrobiële eigenschappen waardoor luieruitslag en dergelijke huidaandoeningen minder vaak voorkomen.
- Hennepmousseline: Hennep wordt ook vermengd met katoen om fijne mousseline of kaasdoek te maken. Sommige van deze stoffen zijn uitzonderlijk licht en sterk met uitstekende absorberende eigenschappen. Bovendien worden de meeste gebreide stoffen van hennep vermengd met katoen om ze zachter te maken.
Henneptextiel is duurzaamen veelzijdig en wordt steeds populairder, wat het een sterke concurrent maakt voor andere natuurlijke vezelplanten. Bovenal is het een duurzaam materiaal om te verwerken. In een tijd waarin de wereld wanhopig op zoek is naar duurzame alternatieven biedt henneptextiel een waardige en geweldige kans.
Hennep in de mainstream mode-industrie
Het modehuis Ralph Lauren heeft hennep-zijdecharmeuse van EnviroTextiles gebruikt om allerlei kleding te produceren. Ralph Lauren heeft ook avondjurken en zelfs een jasje in militaire stijl met deze stof gemaakt. Bovendien heeft Ralph Lauren verschillende hennepmengsels in recente collecties gebruikt: hennep, acryl en katoen voor jerseys, capuchontruien en sweatshirts; hennep en katoen voor korte broeken, blouses en broeken; en linnen, katoen en hennep voor gordijnen, beddengoed en bekleding.
Het feit dat hennep een mainstream mode-item is geworden, is te danken aan de tientallen op hennep gebaseerde kledingstukken die inmiddels te krijgen zijn in winkelketens als H&M en aan de verspreiding van dure topontwerpen, zoals een Hermès-sjaal van kasjmier, zijde en hennep.
Naast Ralph Lauren hebben Donatella Versace, Behnaz Sarafpou, Donna Karan International, Isabel Toledo en Doo.Ri stoffen gebruikt van EnviroTextiles. De New York Fashion Week van 2008 vormde een mijlpaal, omdat toen veel van deze ontwerpers voor het eerst hun nieuwe hennepontwerpen toonden.
Henneptextielbedrijven om in de gaten te houden
Naast EnviroTextiles zijn er diverse andere bedrijven die hennepstoffen van hoge kwaliteit produceren: Hoodlamb, Datsusara, Patagonia, Clothing Matters, Hempy’s, Livity Outernational, Satori Movement en Dash Hemp, om er maar een paar te noemen.
Natuurlijk is textiel slechts één van de vele producten die gemaakt kunnen worden van hennep. Er wordt dagelijks vooruitgang geboekt bij samengestelde plastics, bouwmaterialen, voedsel en gezondheidszorgproducten. Het is spannend om onderdeel te zijn van een branche die zo’n enorm potentieel heeft om de wereld een stukje milieuvriendelijker te maken. De toepassingen van hennep zijn net zo veelzijdig als duurzaam.
Hi,
Can I get hemp fabrics here or some contacts to produce my own special hemp fabric?
Best regards,
Valerio
Hi Valerio,
Thank you for your comment. Sensi Seeds does not produce hemp textiles, but you could have a look at the website of our sister company HempFlax for more information. Their contact details can also be found there.
With best wishes,
Scarlet