Cannabisgebruik en het risico op cholera

Rioolwater loopt door een dorp en hand met een kleine cannabisplant

Op de website van de Internationale vereniging voor medische bijstand aan reizigers (IAMAT) staat vermeld dat gebruikers van cannabis “vatbaarder zijn voor cholera-infectie”. Toch is cannabis in de loop van de geschiedenis zowel gebruikt om cholera te behandelen als om het te voorkomen. Beschikt IAMAT over verkeerde feiten, of bestaat er een nauwere samenhang?

Cholera is een bacteriële ziekte die vooral de dunne darm aantast en waterige diarree en braken veroorzaakt. Als het onbehandeld blijft, kan het leiden tot extreme uitdroging en de dood tot gevolg hebben. Cholera wordt veroorzaakt door de Vibrio cholerae bacterie en wordt overgedragen door de consumptie van besmet water of voedsel.

Diarree en braken worden veroorzaakt door een giftig eiwit (bekend als choleratoxine, of CT) dat door de bacterie wordt afgescheiden. Dit stimuleert de cellen van de dunne darm en bewerkstelligt het uitscheiden van grote hoeveelheden heldere, waterige vloeistof.

Hoe wordt cholera overgedragen?

Een besmette persoon kan 10-20 liter diarree per dag produceren, wat tot ernstige uitdroging kan leiden. Diarree gedraagt zich als een soort voortplantingsmachine. Het bevat nieuwe generaties van de bacterie, die in gebieden met slechte sanitaire voorzieningen in de watervoorziening terecht kunnen komen en zo een nieuwe gastheer kunnen besmetten.

Hoewel cholera in de ontwikkelde landen zo goed als uitgeroeid is, komen er zo nu en dan toch nog gevallen voor. In de ontwikkelingslanden, waarin riolering en schoon drinkwater buiten het bereik van grote delen van de bevolking liggen, vormt cholera nog steeds een dodelijke bedreiging.

Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie wordt de incidentie van cholera wereldwijd geschat op 1,3 tot 4 miljoen mensen. Wereldwijd sterven tussen de 21.000 en 143.000 mensen aan de gevolgen van cholera.

Een patiënt die in een ziekenhuisbed ligt met een medische buis die in haar hand gaat

Cannabis en vatbaarheid voor cholera

De bewering van IAMAT is gebaseerd op het feit dat het roken van cannabis “de maagzuurafscheiding vermindert”, waardoor het lichaam zich minder goed zou kunnen verdedigen tegen de V. cholerae bacterie. Bestaand onderzoek onderschrijft het remmende vermogen van cannabis op de maagzuurafscheiding, maar er zijn weinig onderzoeken die specifiek ingaan op het verband tussen cannabisgebruik en de vatbaarheid voor cholera.

Er is ook aangetoond dat er een verband bestaat tussen een laag maagzuurgehalte (hypoaciditeit) en vatbaarheid voor cholera. Als er te weinig maagzuur is, kunnen de bacteriën gemakkelijker in de dunne darm terechtkomen, wat zij dus ook in groten getale zullen doen. Maagzuur wordt dan ook gezien als de eerste verdedigingslinie tegen cholera.

Cannabis, hypochloorhydrie en cholera

In dit onderzoek, dat in 1978 is gepubliceerd in de Lancet, wordt wel getracht om een verband te beschrijven tussen cannabis, maagafscheidingen en cholera. Bij het onderzoek werden 92 vrijwilligers onderworpen aan E. coli en aan de V. cholerae bacterie. Tijdens de voorbereidende testfase ontdekten de onderzoekers dat de zware cannabisgebruikers binnen de groep een lager maagzuurgehalte hadden en dat de hoogste gehaltes voorkwamen bij de zware bierdrinkers.

De vibrio cholerae bacterie
De Vibrio cholerae bacterie, verantwoordelijk voor het veroorzaken van cholera

Het onderzoek toonde ook aan dat personen met een laag maagzuurgehalte na de besmetting met V. cholerae zwaardere diarree vertoonden.Het onderzoek concludeerde dat zwaar cannabisgebruik in verband wordt gebracht met een toename van de hoeveelheid diarree en dat cannabisgebruik “een belangrijke factor kan zijn voor het ontstaan van ernstige diarree”.

Cannabis als behandeling voor cholera

Er zijn in de loop van de geschiedenis verschillende voorbeelden bekend van artsen en traditionele dokters die cannabis voorschrijven om de symptomen van cholera te verminderen. Historische en moderne bronnen hebben overtuigend bewijs geleverd voor het succes van het gebruik van het endocannabinoïde systeem als een farmacologische behandeling bij cholera.

In India verklaarde de arts William B. O’Shaughnessy in 1839 dat cholera met cannabis kon worden behandeld. In 1893, berichtte de India Hemp Commission dat cannabis door traditionele volksgenezers werd gebruikt voor de behandeling van cholera, maar ook als bescherming tegen besmetting met de bacterie.

Ook de U.S. Dispensatory van 1868, een zeer toonaangevende farmacopee van die tijd, beveelt specifiek cannabis aan als behandeling voor cholera.

Behandeling met de cannabistinctuur van Dr. Willemin

In een document gepresenteerd bij de Académie de Médecine in Parijs staat beschreven hoe een arts cannabis gebruikt voor de behandeling van cholera. De man in kwestie was Dr. Willemin, een Duitse arts die rond 1848 in Caïro woonde en werkte. Tijdens een cholera-uitbraak gebruikte hij cannabis bij het behandelen van zichzelf en anderen die door de ziekte extreem ziek waren geworden.

Willemin’s theorie was dat cannabis het zenuwstelsel ‘stimuleerde’, waardoor het ‘verlammende’ effect van cholera werd omgekeerd. Dit effect werd getypeerd door een verzwakte pols, koude, verdoofde ledematen en een blauwige huid door de extreme uitdroging. Hij suggereerde ook dat het effect dosisafhankelijk zou kunnen zijn, omdat eerdere patiënten een lagere dosis hadden gekregen en waren overleden, ondanks het feit dat hun symptomen minder ernstig waren.

Hoewel hij het mechanisme niet volledig kon beschrijven, heeft modern onderzoek het idee bevestigd dat cannabis de cannabinoïdereceptoren van het enterische zenuwstelsel ‘stimuleert’. Dit kan inderdaad helpen bij het omkeren van de extreme tekenen van uitdroging door het verminderen van overtollige vloeistofafscheiding in de dunne darm.

Modern onderzoek naar cannabis en cholera

Slechts enkele onderzoeken hebben specifiek het effect van cannabinoïdes op de symptomen van cholera geanalyseerd. Een onderzoek uit 2003 naar cholera-gerelateerde vloeistofafscheidingen bij muizen toont echter de complexiteit van het verband aan. Onderzoekers constateerden dat muizen die oraal choleratoxine (CT) kregen toegediend, een verhoogde CB1-receptoractiviteit en verhoogde gehaltes van het endocannabinoïde anandamide vertoonden.

Ook werd aangetoond dat er twee synthetische CB-receptoragonisten werkzaam zijn om de CT-geïnduceerde vloeistofafscheidingen in de dunne darm te verminderen. Het gaat hierbij om de THC-analoog CP55.940 (een niet-selectieve agonist) en arachidonoyl-chloro-ethanolamide of ACEA (een selectieve CB1-receptoragonist).

Een selectieve CB2-receptoragonist, JWH-015, bleek geen remmend effect te hebben op de vloeistofafscheidingen. Daarnaast vertoonden muizen die uitsluitend met de antagonist SR141716A waren behandeld verhoogde vloeistofafscheidingen.

CB1-receptoragonisten verminderen vloeistofafscheidingen

De onderzoekers ontdekten ook dat de effecten van zowel CP55.940 als ACEA teniet worden gedaan door een CB1-receptorantagonist, maar niet door een CB2-receptorantagonist. Hieruit konden de onderzoekers concluderen dat alleen de CB1-receptor van invloed is op het remmende effect op cholera-gerelateerde vloeistofafscheidingen.

De onderzoekers concludeerden dat in geval van cholerabesmetting waarbij ook sprake is van overtollige vochtophoping, de CB1-receptor te veel wordt gestimuleerd, waardoor het niveau van de endogene agonist anandamide toeneemt. Het resultaat is een remmend effect op de vochtafscheiding, waardoor de diarree afneemt.

Hoewel dit in tegenspraak lijkt te zijn met het idee dat men door cannabisgebruik vatbaar is voor een ernstigere vorm van diarree, zijn deze resultaten nog niet waargenomen bij de mens, zodat er geen duidelijke conclusie kan worden getrokken.

Cannabisextracten kunnen de cholerabacteriën doden

Ruwe rioolwater stroomt voorbij een school in Zimbabwe
Ongezuiverd rioolwater stroomt langs een school in Zimbabwe

Een ander onderzoek, gepubliceerd in 2012, toonde aan dat aceton en waterige extracten van cannabis effectief zijn bij het doden van de V. cholerae bacterie in vitro. Steriele petrischaaltjes met agar-gelei werden geïnfecteerd met de bacterie, waarna er in deze schaaltjes papieren schijfjes gedrenkt in cannabisextract werden geplaatst.

Na enige tijd te zijn opgeslagen bij de temperatuur van het menselijk lichaam, werd de remmingszone (het gebied waar bacteriën worden gedood) rond de met het extract doordrenkte schijfjes gemeten. De onderzoekers constateerden dat het aceton-extract het sterkste antibacteriële effect vertoonde en dat de remmingszone rond beide extracten toenam naarmate de concentratie toenam (van 5µg/ml naar 10µg/ml).

Gevolgen voor de gezondheidszorg

Recent onderzoek dat aantoont dat henneptextiel effectief is bij het doden van Klebsiella pneumoniae en de Staphylococcus aureus bacterie ondersteunt het onderzoek dat in dit artikel wordt gepresenteerd. Samen kunnen ze bepalend zijn voor de toekomstige ontwikkeling van de aanpak van deze zeer besmettelijke en potentieel verwoestende ziekten.

Bovendien is deze eigenschap misschien wel de basis voor het traditionele gebruik van cannabis als een preventief middel tegen cholerabesmetting. Regelmatige consumptie van thee of tinctuur met een voldoende concentratie cannabinoïden kan mogelijk een rol spelen bij de bestrijding van binnengekregen V. cholerae bacteriën.

Onze kennis van de antibacteriële effecten van cannabinoïden staat echter nog in de kinderschoenen en er zal meer onderzoek moeten worden gedaan voordat deze vraag kan worden beantwoord.

Is cannabis een behandeling of een risicofactor?

In het eerder in dit artikel genoemde onderzoek uit 1978 waren op de onderzoeksafdeling geen cannabis en alcohol toegestaan. Dit houdt in dat een eventueel genezend effect van cannabis op personen die al geïnfecteerd zijn met V. cholerae niet is gemeten. Het kan zelfs zo zijn dat het abrupt stoppen van cannabisgebruik de symptomen van diarree bij regelmatige zware rokers verergert.

Er kan ook een dosis-gerelateerde verklaring zijn voor de schijnbaar tegengestelde resultaten van de verschillende bestaande onderzoeken. Het is aangetoond dat bij het toedienen van cannabis in hoge of lage doseringen de effecten zeer verschillend zijn. Dit lijkt met name te gelden voor de maag- en darmfunctie.

Bij kleine doses overleden enkele van de eerdere patiënten van Dr. Willemin, maar bij hogere doses overleefden zelfs de patiënten die zich in een verder gevorderd stadium van de ziekte bevonden. Het onderzoek naar het antibacteriële effect van cannabinoïden toont opnieuw aan dat cannabisextracten effectiever zijn bij hogere doses.

Speciaal gemodificeerde cholera-bedden, compleet met gaten en emmers om de diarree van patiënten te ontvangen
Speciaal aangepaste cholerabedden, compleet met gaten en emmers voor het opvangen van de diarree van de patiënt

Cannabis heeft ongetwijfeld een complex effect op het maag- en darmstelsel. Onze kennis van de afzonderlijke en synergetische effecten van de verschillende cannabinoïden staat nog in de kinderschoenen. Totdat wij hierin meer inzicht verkrijgen, zullen veel vragen onvolledig of helemaal niet worden beantwoord.

Aangezien de meeste mensen die nog steeds het risico lopen op cholera in landen wonen die ook een gevestigde cultuur van cannabisgebruik hebben, zou het zeer waardevol zijn om het complexe verband dat hier bestaat volledig te begrijpen. Op deze manier kunnen we misschien profiteren van de potentieel beschermende en genezende effecten.

  • Disclaimer:
    Dit artikel kan niet ter vervanging worden gebruikt voor professioneel medisch advies, een diagnose of behandeling. Neem altijd contact op met uw arts of andere bevoegde deskundigen. Stel het vragen van medisch advies niet uit en negeer medisch advies niet naar aanleiding van wat u heeft gelezen op deze website.

Comments

Laat een reactie achter

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Auteur en reviewer

  • Profile-image

    Sensi Seeds

    De redactie van Sensi Seeds bestaat uit botanici, medische en juridische experts, plus gerenommeerde activisten zoals Dr. Lester Grinspoon, Micha Knodt, Robert Connell Clarke, Maurice Veldman, Sebastian Marincolo, James Burton en Seshata.
    Meer over deze auteur
  • Sanjai_Sinha

    Sanjai Sinha

    Dr. Sanjai Sinha is lid van de academische faculteit van Weill Cornell Medicine in New York. Hij besteedt zijn tijd aan het zien van patiënten, het onderwijzen van co-assistenten en medische studenten en het doen van onderzoek naar gezondheidszorg. Hij houdt van patiënteducatie en evidence-based geneeskunde. Zijn sterke interesse voor medisch onderzoek komt voort uit deze passies.
    Meer over deze reviewer
Scroll naar top