Kan THC helpen bij het voorkomen van afstoting van een donororgaan?

Vier artsen die een operatie en een cannabisplant uitvoeren

Elk jaar worden er door tienduizenden orgaantransplantaties mensenlevens gered. Toch leidt dit niet altijd tot een happy end. Complicaties, vooral afstoting van het transplantaat, kunnen beletten dat de transplantatie op lange termijn een succes wordt. Onderzoek toont aan hoe THC kan helpen om te voorkomen dat het immuunsysteem een transplantaat afstoot.

Dagelijks zijn en worden over de hele wereld duizenden mensenlevens gered door orgaantransplantaties. Het is echter niet zo eenvoudig als het klinkt om ervoor te zorgen dat alles goed gaat. Het grootste probleem waar wij mee te maken hebben is dat ons lichaam geprogrammeerd is om zichzelf met behulp van het immuunsysteem te beschermen tegen eventuele aanvallen van buitenaf. Daaronder vallen ook getransplanteerde organen.

Het immuunsysteem kan leiden tot een reactie of afstoting van een transplantaat, wat fatale gevolgen kan hebben. Een studie uit 2015 van Nagarkatti en zijn collega’s suggereert echter dat tetrahydrocannabinol (THC) kan helpen om de afstoting van getransplanteerde organen of weefsels bij knaagdieren te vertragen. THC is een van de bekendste en meest bestudeerde cannabinoïdes, die verantwoordelijk is voor vele, zo niet de meeste, fysieke en psychoactieve effecten van cannabis.

Het legaliseren van medicinale en recreatieve cannabis is een prominent aandachtspunt in veel landen over de hele wereld. Sommige landen hebben het al gelegaliseerd, terwijl andere er mee bezig zijn of erover in discussie zijn.

Elke dag komen er meer studies naar voren die de talrijke medische en therapeutische voordelen van de cannabisplant, en de daarin aanwezige cannabinoïdes aantonen en publiceren.

Deze studies helpen om de twijfels weg te nemen bij degenen die zich blijven verzetten tegen de legalisering van cannabis. Zij benadrukken ook de noodzaak om verdere vorderingen te blijven maken in het wetenschappelijk onderzoek, teneinde dergelijke studies te kunnen uitvoeren in een klinische setting, maar met menselijke proefpersonen.

Een aantal van de recentere studies hebben betrekking op chirurgie. In dit artikel zullen wij ons specifiek richten op één van de meest interessante onderzoeken die in 2015 is gepubliceerd. Hiermee voegen wij nog een extra voordeel toe aan de al zo lange lijst voordelen van cannabis, meer specifiek de cannabinoïde THC.

De therapeutische waarde van THC

In 2015 publiceerde een groep onderzoekers van de Faculteit der Geneeskunde van de Universiteit van South Carolina een onderzoek naar de effecten van THC bij huidtransplantaties. Volgens dit onderzoek kan tetrahydrocannabinol (THC), één van de belangrijkste bestanddelen van de cannabisplant, de afstoting van een niet-compatibel orgaantransplantaat bij patiënten helpen vertragen door cannabinoïde CB1-receptoren in de immuuncellen te activeren.

 “Steeds meer onderzoeken wijzen op de mogelijke gunstige effecten van stoffen in cannabis, maar de belangrijkste uitdaging is het vaststellen van de moleculaire paden in kwestie”, aldus verklaarde John Wherry, adjunct-hoofdredacteur van het tijdschrift Journal of Leukocyte Biology.

De chemische make-up van THC getekend in krijt op een schoolbord

Het vermogen van THC om het immuunsysteem te reguleren werd voor het eerst vastgesteld in de jaren zeventig van de vorige eeuw. Naar aanleiding van een aantal proeven bij knaagdieren, suggereert het onderzoek van Nagarkatti en collega’s nu dat THC het resultaat van orgaantransplantaties kan verbeteren door het blokkeren van de immuunreactie die ervoor zorgt dat de getransplanteerde organen worden afgestoten.

Er zouden door transplantaties dus nog meer levens kunnen worden gered. Hieruit blijkt nog duidelijker het onmiskenbare therapeutische potentieel van cannabis, met name van THC, dat samen met CBD, de meest bestudeerde natuurlijke cannabinoïde is.

Orgaantransplantatie: wat houdt dit precies in?

Orgaantransplantaties behoren tot de belangrijkste voorbeelden van de wetenschappelijke vooruitgang in de hedendaagse geneeskunde. Als er door ziekte organen of weefsels beginnen uit te vallen, kan het nodig zijn om het zieke orgaan of weefsel te vervangen. Daartoe moet er een donor worden gevonden, zodat het leven van de patiënt kan worden verlengd, waarbij het immuunsysteem van de ontvanger vervolgens niet mag leiden tot afstoting.

De meest voorkomende getransplanteerde organen en weefsels zijn nieren, lever, hart en beenmerg. Sommige organen (zoals het hart) kunnen pas worden gedoneerd als de donor is overleden, maar andere (zoals nieren, lever en beenmerg) kunnen door levende donoren worden gedoneerd.

Iemand die een rood hart aan een andere persoon passeert. Op de achtergrond zijn drie chirurgen

Wereldwijd spreken de cijfers voor zich. Dagelijks zijn er honderdduizenden mensen die wachten op een orgaan. Duizenden mensen sterven in afwachting van een orgaan dat ze nodig hebben om te overleven. Elk mens zou tot acht levens kunnen redden, aangezien elk mens acht organen kan doneren. Ongeveer 10% van de potentiële ontvangers overlijdt tijdens het wachten op een orgaan.

Afstoting van transplantaten: waarom gebeurt dit?

Iedereen heeft een geïndividualiseerd immuunsysteem, dat zowel door onze genetica als door onze omgeving wordt beïnvloed. Dit systeem herkent vreemde organismen en ziekteverwekkers en draagt bij tot de bescherming tegen ziektes. Ziekteverwekkers die van buiten het lichaam komen kunnen besmettelijk zijn (zoals bacteriën of virussen), maar dit geldt ook voor cellen die afkomstig zijn van iemand anders, die een heel ander immuunsysteem en een eigen geïndividualiseerde reactie heeft dan wij zelf.

Het oppervlak van de nucleaire cellen is voorzien van markers, die na inoculatie of transplantatie in een ander lichaam als vreemd worden herkend. Deze markers worden histocompatibiliteitsantigenen (Ag) of transplantatie-antigenen genoemd en zij voorzien de weefsels van elk individu van de unieke kenmerken die hen onderscheiden van anderen.

Onze “aangeboren immuniteit” levert een uitstekende bijdrage aan onze bescherming en kenmerkt zich door:

  • een snelle reactie in de eerste beschermingslaag (zoals de huid, ons grootste orgaan) tegen infectueuze agentia
  • het vermogen om niet-specifieke immuuncellen te stimuleren die bijdragen aan de vernietiging van mogelijk schadelijke stoffen die het lichaam zijn binnengedrongen

Bij een dusdanig ernstige aanval dat het aangeboren immuunsysteem het niet langer aankan, komt onze “adaptieve immuniteit” in het spel. Karakteristiek voor adaptieve immuniteit is het feit dat gespecialiseerde cellen (zoals T-cellen en B-cellen) specifieker, langzamer en op langere termijn reageren op ziekteverwekkers van buiten het lichaam. Dit is het soort immuniteit die een rol speelt bij afstoting van transplantaten.

Tegenwoordig dragen orgaan- en weefseltransplantaties meer dan ooit bij aan het verlengen van het leven van de mens, maar er zijn ook risico’s aan verbonden. Er zijn verschillende vormen van afstoting. Een van de voornaamste problemen doet zich voor als het immuunsysteem van de ontvanger (met name zijn T-cellen) het nieuwe donororgaan of -weefsel als “vreemd” herkent en deze gaat aanvallen en vernietigen.

Daarom is het van wezenlijk belang dat het immuunsysteem van de ontvanger zoveel mogelijk overeenkomt met dat van de donor. Dit kan zeer moeilijk te coördineren zijn, omdat iedereen een uniek immuunsysteem heeft en omdat orgaanfalen heel snel kan leiden tot de dood.

En dit is precies waar THC een rol kan spelen.

Het immuunsysteem: kan afstoting worden voorkomen?

Om afstoting te voorkomen, moet het weefsel vóór de transplantatie worden onderzocht om te bepalen of de aanwezige antigenen al dan niet compatibel zijn met de ontvanger. Hoewel weefselonderzoek ervoor zorgt dat het getransplanteerde orgaan of weefsel zoveel mogelijk overeenkomt met dat van de ontvanger, is 100% compatibiliteit uitgesloten.

Niemand heeft antigenen die identiek zijn aan die van iemand anders, behalve identieke tweelingen. Daarom dienen er immunosuppressieve medicijnen (die ons immuunsysteem onderdrukken) te worden gebruikt, om te voorkomen dat het lichaam een immuunreactie uitlokt, die het vreemde weefsel kan vernietigen.

Ongeveer 25% van de ontvangers van nieren en 40% van de ontvangers van een hart krijgt in het eerste jaar na de transplantatie te maken met acute afstoting. Gelukkig betekent afstoting niet noodzakelijkerwijs dat het orgaan verloren gaat.

Ruim 90% van de acute afstotingen kan met succes worden behandeld met moderne immunosuppressiva. Het is echter van belang om te weten dat de immunosuppressiva die momenteel beschikbaar zijn om afstoting van een transplantaat te voorkomen zelf ook schadelijke bijwerkingen kunnen hebben. Deze bijwerkingen kunnen onder meer zijn:

  • Diarree
  • Hypertensie
  • Acne
  • Gewichtstoename
  • Hoog cholesterolgehalte
  • Hoge bloedsuikerspiegel
  • Vatbaarheid voor infecties
  • Tandheelkundige problemen

Rekening houdend met al deze factoren en met het feit dat de vraag naar organen veel groter is dan het beschikbare aanbod en dat de meeste patiënten vaak maar één kans hebben met een donororgaan of -weefsel, kan afstoting van een transplantaat desastreuze gevolgen hebben, die tot de dood kunnen leiden.

Afstoting van orgaantransplantaten: kan THC helpen om dit te voorkomen?

Nagarkatti gebruikte voor het uitvoeren van het betreffende onderzoek muizen die een huidtransplantatieoperatie hadden ondergaan. Hierbij werd de huid van de ene groep muizen getransplanteerd naar een andere groep muizen die genetisch verschillen. De niet-compatibele huid werd behandeld met een placebo of met THC, het werkzame bestanddeel van cannabis.

Een diagram van verschillende chemische vergelijkingen

Door de donormilt en de huidcellen van de ontvangende muizen hiermee te injecteren (waarbij de knaagdieren dus als model dienen voor mensen die een orgaantransplantatie ondergaan), ontdekten de onderzoekers dat de muizen die met THC werden behandeld, minder geneigd waren het nieuwe weefsel af te stoten dan de muizen die werden behandeld met een placebo. Uit het onderzoek bleek dat door het activeren van  CB1 receptoren THC door verschillende mechanismen bijdroeg aan het voorkomen van afstoting:

  • Het voorkomen van een stijging van het aantal T-celreceptoren in de lymfeklieren van de ontvangers, waardoor de kans op afstoting van het donorweefsel wordt verkleind.
  • Het bewerkstelligen van een daling van de inflammatoire reactiesignalen
  • Het stimuleren van myeloïde suppressorcellen, die de reactie van de T-celreceptor onderdrukken en afstoting voorkomen.
  • Het verlengen van de overlevingsduur van de huidcellen van donors

Denk aan een eerder onderzoek dat in 2013 is gepubliceerd in het online tijdschrift Journal of Pharmacology Neuroimmune. Dit onderzoek voorzag hoe THC de immuunreactie zou kunnen stoppen die leidt tot het afstoten van de getransplanteerde organen, in dit geval via de CB2-receptoren.

Hoewel dit onderzoek alleen gebruik maakte van celkweekmodellen, constateerden de onderzoekers een dosis-afhankelijk effect: hogere doses THC leidden tot hogere niveaus van immunosuppressie. Ook werden er twee synthetische cannabinoïdes toegevoegd, die net zo werkzaam bleken te zijn.

Op basis van deze resultaten concludeerden de onderzoekers dat cannabinoïdes een positief effect hebben op het succes van orgaantransplantaties.

Onderzoeksresultaten: THC als behandeling tegen afstoting van een transplantaat

Dit onderzoek door de Universiteit van South Carolina onderschrijft de groeiende hoeveelheid bewijs dat cannabinoïdes bruikbaar zijn bij het moduleren en verminderen van ontstekingsprocessen die niet alleen betrokken zijn bij het afstoten van transplantaten, maar ook bij auto-immuunziektes, kanker en vele andere ernstige slopende ziekten.

“Alles bij elkaar genomen, heeft ons onderzoek aangetoond dat cannabinoïde receptoren voor het eerst, voor zover wij weten, een nieuwe behandelingsmethode voor de graft-versus-host-ziekte (GVHD) kunnen bieden en allograftafstoting kunnen voorkomen door de immuunreactie van de ontvanger te onderdrukken,” concludeerde het onderzoeksteam.

Gezien de ernstige bijwerkingen die gepaard gaan met de huidige behandelingen ter voorkoming van afstoting van transplantaten en het zeer gunstige veiligheidsprofiel van THC, is volgens de auteurs een effectievere behandeling met minder bijwerkingen hard nodig. Helaas lijkt de ontwikkeling van op cannabis gebaseerde medicijnen eerder te worden gedreven door het ontwikkelen van synthetische samenstellingen dan door pure wetenschappelijke inzichten.

“Deze gegevens ondersteunen het potentieel van deze categorie samenstellingen als nuttige therapieën voor het verlengen van graftoverleving bij transplantatiepatiënten”, aldus Mitzi Nagarkatti.

Geneeskrachtige cannabispatiënten die wachten op een transplantatie worden nadelig beïnvloed

Het lijkt onvoorstelbaar en paradoxaal dat hoewel in veel landen het THC-gehalte van medicinale cannabis transplantatiepatiënten kan helpen, patiënten die medicinale cannabis gebruiken een orgaantransplantatie kan worden geweigerd. Ja, degenen die cannabis gebruiken ter behandeling van een groot aantal ziekten (of om hun symptomen te verlichten) en positief op cannabis worden getest, kunnen worden geweigerd. Het is met name ironisch als dat gebeurt in de Verenigde Staten, waar medicinale cannabis in veel staten legaal is.

Toch zijn er verschillende gevallen in de media verschenen, waaronder dat van de 64-jarige Norman Smith. Zijn artsen vertelden hem dat hij van de lijst van transplantatiepatiënten zou worden gehaald, als hij niet gedurende minstens zes maanden zou stoppen met het gebruik van cannabis.

Daarnaast moest hij in deze periode ook deelnemen aan een behandelingsprogramma voor drugsmisbruik. Het ironische is dat Smith in datzelfde medische centrum een recept voor medicinale cannabis had gekregen om de bijwerkingen van de chemotherapie voor zijn leverkanker te helpen bestrijden. Helaas overleed de heer Smith voordat hij weer op de wachtlijst voor een transplantatie werd geplaatst.

Dr. Colquhoun beweerde dat er “ernstig rekening moet worden gehouden met kwesties van drugsmisbruik, aangezien dit vaak een rol speelt in de ontwikkeling van ziekten waarvoor transplantatie nodig is en dit een negatieve invloed kan hebben op een nieuw orgaan na een transplantatie”. Nogmaals, het is ironisch dat deze verklaring niet gebaseerd is op wetenschappelijk bewijs, gezien het feit dat cannabisgebruik geen orgaanfalen of -uitval veroorzaakt.

Bovendien lijkt een beroepsbeoefenaar in de gezondheidszorg, die het gebruik van een geneeskrachtig kruid voor pijnvermindering bij terminale ziekten gelijkstelt met een probleem van drugsmisbruik, een beoordelingsfout te maken. Deze uitspraken lijken te berusten op stigma en onwetendheid.

Een orgel donorregistratieformulier

Helaas kunnen dergelijke beslissingen fatale gevolgen hebben voor het leven van onschuldige mensen. Het gaat hier immers om mensen die ziek zijn en net zozeer een transplantatie nodig hebben als andere patiënten in dezelfde situatie. Vooral sinds in 2009 uit een onderzoek is gebleken dat cannabisgebruikers en niet-gebruikers dezelfde overlevingskansen hadden na een levertransplantatie en dat “het huidige beleid inzake drugsmisbruik geen extra overlijdensrisico’s voor cannabisgebruikers laat zien”.

Vandaag de dag zijn er acht Amerikaanse staten waar het verboden is om een orgaantransplantatie op basis van cannabisgebruik te weigeren. Dit is echter lastiger dan het lijkt. In Oregon wordt nog steeds gestreden om cannabisgebruikers niet te discrimineren.. Maar Piseth Pich, ambtenaar voor gemeenschapsrelaties van de Legacy Health, vertelde aan AP News: “Dit gezegd zijnde, is het moeilijk om een specifiek aantal patiënten aan te wijzen die minder voor een transplantatie in aanmerking komen op basis van één factor alleen”.

Ongetwijfeld is er behoefte aan een verandering van het bestaande beleid dat deze mensen de toegang tot gezondheidszorg ontzegt, om ervoor te zorgen dat cannabis wordt erkend als een legitiem medicijn. De beleidsmakers zouden er goed aan doen om een pagina uit het Californische boek te gebruiken, waar een wet is aangenomen om deze patiënten te beschermen.

Bewijzen dat THC kan helpen om afstoting van transplantaten te verminderen

Er is duidelijk behoefte aan nader en diepgaander onderzoek naar het belang van THC bij het voorkomen van het afstotingsproces bij mensen. Het is teleurstellend dat dit nog niet is gebeurd, aangezien het belang van THC bij het voorkomen van afstoting van transplantaten al in 1974 een onderwerp van discussie was.

Het potentieel van THC op dit gebied moet worden onderzocht om veel meer levens in de wereld te kunnen verlengen en redden. Levens die een tweede kans krijgen dankzij de altruïstische donaties van duizenden zorgzame mensen. Levens die dankzij THC het vreselijke vooruitzicht van afstoting na het ontvangen van een broodnodige transplantatie kunnen overwinnen.

  • Disclaimer:
    Dit artikel kan niet ter vervanging worden gebruikt voor professioneel medisch advies, een diagnose of behandeling. Neem altijd contact op met uw arts of andere bevoegde deskundigen. Stel het vragen van medisch advies niet uit en negeer medisch advies niet naar aanleiding van wat u heeft gelezen op deze website.

Comments

Laat een reactie achter

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Auteur en reviewer

  • Profile-image

    Sensi Seeds

    De redactie van Sensi Seeds bestaat uit botanici, medische en juridische experts, plus gerenommeerde activisten zoals Dr. Lester Grinspoon, Micha Knodt, Robert Connell Clarke, Maurice Veldman, Sebastian Marincolo, James Burton en Seshata.
    Meer over deze auteur
  • Sanjai_Sinha

    Sanjai Sinha

    Dr. Sanjai Sinha is lid van de academische faculteit van Weill Cornell Medicine in New York. Hij besteedt zijn tijd aan het zien van patiënten, het onderwijzen van co-assistenten en medische studenten en het doen van onderzoek naar gezondheidszorg. Hij houdt van patiënteducatie en evidence-based geneeskunde. Zijn sterke interesse voor medisch onderzoek komt voort uit deze passies.
    Meer over deze reviewer
Scroll naar top