De hopplant, plantkundig gezien de nauwste verwant van cannabis, vormt al honderden, zo niet duizenden jaren een enorm belangrijk onderdeel van het bierbrouwproces. De hopplant wordt gekenmerkt door een pittige, zoete smaak en aroma, dat vaak met die van cannabis wordt vergeleken. Daarom experimenteren sommige bierbrouwers tegenwoordig met cannabis naast hop.
Cannabisbier, of ‘cannabier’, is een moderne combinatie van de werelden van cannabis en alcohol. Als je een beetje bekend bent met plantkunde en taxonomie weet je wel wat hier de reden van is. Plantkundig gezien zijn cannabis en hop nauw verwant. Plantkundigen en taxonomen geloven beide dat deze twee planten eenzelfde voorouder delen.
Deze relatie tussen de twee trok de aandacht van de cannabisenthousiasteling die van zelfgebrouwen bier houdt. Uit deze interesse is cannabisbier ontstaan en het begint nu wereldwijd een trend te worden.
De basics: hoe bier wordt gebrouwen
Eenvoudig gezegd: voor het bierbrouwproces heb je een zetmeelrijke grondstof nodig, meestal een graansoort, bijvoorbeeld gerst. Deze grondstof wordt omgezet in een suikerige stof die ‘wort’ genoemd wordt en het suikerige wort wordt gegist totdat de suikers ten minste deels in alcohol veranderen. Het gistingsproces wordt beïnvloed door de toevoeging van gist, die enzymen aanmaakt waarmee de suikers in ethanol worden omgezet.
In de eerste fase van het proces wordt geplet, gemout graan, dat ‘schroot’ wordt genoemd, in een groot vat, de beslagkuip, gemengd met warm water. Dit mengsel wordt door brouwers het ‘beslag’ genoemd. Gemout graan ontkiemt door onderdompeling in water, maar de volledige ontkieming wordt gestopt door blootstelling aan hete lucht.
Het mouten brengt de ontwikkeling van de enzymen op gang, die nodig zijn om het zetmeel in suiker om te zetten. Na een tot twee uur ‘maischen’ is het grootste deel van het zetmeel in suiker omgezet en wordt het water, dat nu de opgeloste suikers bevat, gezeefd. Dit mengsel van water met opgeloste suikers is het wort.
Vervolgens wordt het wort in een van oudsher koperen ketel gedaan en ongeveer een uur gekookt. Hierdoor kan het water verdampen en worden de suikers geconcentreerd. In deze fase worden ook de enzymen vernietigd die na het maischen zijn overgebleven.
Tijdens het koken wordt de hop aan de ketel toegevoegd. Dit kan op elk moment tijdens het koken gebeuren en kan tijdens verschillende fasen een of meerdere keren herhaald worden. De hop geeft het bier bitterheid, aroma en smaak. Hoe langer de hop meekookt, des te bitterder het eindresultaat, maar dat gaat wel ten koste van de smaak en het aroma. Wanneer de hop aan het mengsel is toegevoegd, wordt het ‘kookwort’ genoemd.
Na het koken laat men het kookwort afkoelen en wordt het in een grote ketel, de gisttank, gedaan, waarna de gist wordt toegevoegd. Dan kan het gistingsproces beginnen. Afhankelijk van de gebruikte gistsoort en het alcoholpercentage van het eindproduct kan het proces een week, maar ook meerdere maanden duren.
Het bier wordt vaak meerdere keren gegist in een reeks van twee of meer gisttanks. Tijdens het proces worden niet alleen de aanwezige suikers in ethanol omgezet, maar kunnen de kleine deeltjes bezinken die in suspensie worden gehouden. Wanneer het gisten is voltooid, bezinkt de gist ook, zodat het eindproduct helder is.
Na voltooiing van het gistingsproces wordt meer suiker aan het bier toegevoegd. De overgebleven gist in het bier reageert hiermee en geeft koolstofdioxidebelletjes af. Dit zijn de belletjes die frisdranken koolzuurhoudend maken. Deze fase van het brouwproces wordt ‘rijpen’ of ‘lageren’ genoemd en is meestal de laatste fase voordat het bier wordt gebotteld.
Na het toevoegen van de suiker laat men het bier ongeveer een week staan, zodat het grootste deel van het koolzuur kan vervliegen. Als het bier te vroeg gebotteld wordt, kan door de aanmaak van te veel koolzuur druk ontstaan, waardoor het flesje kan vervormen of barsten.
Het gebruik van hop bij het brouwen
Voordat hop werd gebruikt, was de belangrijkste smaakstof bij het bierbrouwen een kruidenmengsel dat ‘gruit’ werd genoemd. Het is belangrijk om op te merken dat hop vooral wordt gebruikt om de smaak en stabiliteit te verbeteren. De aanwezigheid van hop is niet essentieel voor het bierbrouwen en door de eeuwen heen zijn vele bieren met andere smaakstoffen gebrouwen.
Hop geeft niet alleen smaak en aroma, maar de plant staat er ook om bekend een selectieve antibacteriële werking te hebben: hij laat de gist ongehinderd zijn gang gaan, maar onderdrukt de activiteit van ongewenste bacteriën. Toen hop voor het eerst vaak bij het brouwen gebruikt begon te worden, merkte men al snel dat met hop gemaakt bier dankzij deze opmerkelijke eigenschap van de plant veel minder snel bedierf dan andere biersoorten.
Hophars bevat twee belangrijke soorten natuurlijk zuur, die alfa- en betazuur heten, en de hop zelf wordt ingedeeld naargelang het percentage alfazuur dat de plant bevat.
Alfazuur heeft een licht antibacterieel effect, waardoor de activiteit van de gist in het gistingsproces selectief wordt bevoordeeld, en draagt bij aan de bitterheid van het bier. Hoewel betazuur niet aan de bitterheid of algehele smaak van het bier bijdraagt, draagt het wel bij aan het aroma en vaak voegt men hop met veel betazuur aan het einde van het koken aan het wort toe.
Er zijn opvallende overeenkomsten tussen de hopplant en de cannabisplant en hun respectievelijke teeltmethodes en kenmerken. Cannabis en hop zijn beiden tweeslachtige plantensoorten, wat wil zeggen dat ze meestal afzonderlijke mannelijke en vrouwelijke planten ontwikkelen, hoewel een plant soms eenslachtig is en afzonderlijke mannelijke en vrouwelijke bloemen op dezelfde plant heeft.
Voor het op smaak brengen van bier worden alleen de vrouwelijke hopbloemen gebruikt en net als bij cannabis is het zaad niet gewenst. De mannelijke planten worden dus uitgeselecteerd, of als de hop vegetatief wordt vermeerderd, worden de mannelijke planten helemaal niet geteeld.
Gerelateerd artikel
Alternatieve smaakstoffen voor bierbrouwen
Gruit is het traditionele kruidenmengsel dat werd gebruikt om bier op smaak te brengen en het mengsel bevatte gewoonlijk wilde kruiden die veel voorkomen in Noord-Europa, zoals gagel (Myrica gale), bijvoet (Artemisia vulgaris), struikheide (Calluna vulgaris), hondsdraf (Glechoma hederacea) en duizendblad (Achillea millefolium).
Sommige gruitmengsels bevatten ook een kleinere hoeveelheid bilzekruid, jeneverbessen, gember, karwijzaad, anijszaad, nootmuskaat en kaneel. Tegenwoordig weet men dat sommige ingrediënten van gruit niet alleen smaak geven, maar zelf ook antibacteriële eigenschappen hebben.
Tijdens de jaren negentig beleefden de VS en Europa een opleving in de interesse in ambachtelijk bier, gebrouwen door onafhankelijke microbrouwerijen. Dit ging gepaard met een hernieuwde interesse in ongehopte bier- en alesoorten, die met een gruitmengsel of gruitingrediënten worden gebrouwen.
Europese voorbeelden hiervan zijn onder andere Gageleer (met gagel) van de Proefbrouwerij uit België, en Fraoch (op smaak gebracht met gagel, gember en heidebloemen) en Alba (met dennentakjes en sparrenknoppen) van Williams Brothers uit Schotland.
Met het toenemen van de populariteit van de ambachtelijke-bierbeweging werd thuis bierbrouwen ook steeds populairder. Zo begonnen liefhebbers van ambachtelijk bier die ook van cannabis hielden, thuis al snel te experimenteren met het combineren van de twee. Inmiddels kun je online verschillende recepten vinden die ontwikkeld zijn door toegewijde en enthousiaste thuisbrouwers.
Met hennep gebrouwen bier is al commercieel verkrijgbaar
Met hennep gebrouwen bier mag overal in de VS verkocht worden, mits uit tests blijkt dat het geen THC bevat. In de loop der tijd zijn verschillende hennepbieren verkocht, waaronder O’Fallon Hemp Hop Rye, Lagunitas Waldos’ Special Ale, SweetWater 420 Extra Pale Ale, en Harvest Moon Organic Hemp Ale.
Om van de federale overheid toestemming voor landelijke verkoop te krijgen, mag de marketing en vormgeving van een hennepbiermerk niet naar cannabis verwijzen of de plant verheerlijken. In Washington is een lokaal gebrouwen biertje met de naam Joint Effort stilaan steeds populairder geworden. Het bier was in juli 2013 voor het eerst van de tap verkrijgbaar. In oktober van hetzelfde jaar volgde bier van de fles. Inmiddels is Joint Effort op meer dan tachtig locaties in de staat verkrijgbaar.
Joint Effort wordt gemaakt door Redhook Ale Brewery en Hilliard’s Beer, die het bier de slogan ‘a dubious collaboration between two buds’ hebben meegegeven. Cafés die het bier op de tap hebben, hebben taphendels gemaakt van bongs, die bij plaatselijke headshops zijn gekocht. Het is ook de bedoeling dat de smaak en het aroma op die van cannabis lijken en kennelijk is dit behoorlijk goed gelukt.
Door de onbeschaamde cannabisgerelateerde marketing mag het drankje van het Alcohol and Tobacco Tax and Trade Bureau (Bureau voor alcohol- en tabaksbelasting en -handel) echter niet landelijk verkocht worden.
Gerelateerd artikel
Kan cannabisbier psychoactief gemaakt worden?
Over de hele wereld en met name in de VS, Canada en Europa hebben hobbybrouwers met wisselend succes geëxperimenteerd met de toevoeging van cannabis aan bier. Het is moeilijk om precieze details te vinden, omdat op veel fora onnauwkeurig en misleidend advies staat. De meeste mensen zijn het erover eens dat de gedroogde cannabistoppen, voordat ze worden toegevoegd, in gefilterd koud water moeten worden geweekt om de chlorofyl en in water oplosbare teer te verwijderen. Deze kunnen namelijk een negatief effect op de uiteindelijke smaak hebben.
Volgens sommige bronnen moet de cannabis tijdens het koken aan het wort worden toegevoegd, hoewel hierdoor een groot deel van de terpenen verloren kan gaan. Anderen vinden daarentegen dat een volle smaak en de grootste THC-extractie worden bereikt door de cannabis toe te voegen meteen nadat het wort van het vuur is genomen. Weer anderen zijn van mening dat het effectiever is om gedroogde cannabistoppen aan het wort toe te voegen nadat dit is afgekoeld, vergelijkbaar met het ”drooghoppen” van bier, waardoor zoveel mogelijk smaak en aroma kunnen ontwikkelen.
De meeste hobbybrouwers lijken het erover eens te zijn dat de cannabis moet worden toegevoegd nadat de eerste gisting beëindigd is en de aanwezige suikers voor het grootste deel in ethanol zijn omgezet. Dit lijkt de meest logische methode te zijn, omdat dit de meest effectieve manier is om de aanwezige cannabinoïden te onttrekken en het bier psychoactief te maken. Sommigen zeggen dat de cannabis moet worden toegevoegd wanneer het bier in de tweede gistingstank wordt gedaan, zodat de cannabinoïden een week of langer hebben om onttrokken te worden.
Welke bieren kunnen het beste met cannabis gebrouwen worden?
Volgens verschillende verslagen passen onder andere Imperial IPA, barley wine, stout en pale ale het beste bij experimenten met cannabis. Deze biersoorten hebben meestal een relatief hoog alcoholgehalte. Met een alcoholgehalte van bij voorkeur 6,5% vol tot 8% vol kunnen de THC en andere cannabinoïden worden onttrokken. Sommige hobbybrouwers voeren het alcoholgehalte op tot maar liefst 10% vol en maken zo een bijzonder koppig eindproduct.
Onder hobbybrouwers is met name barley wine met cannabis populair, dat een eindresultaat met veel smaak, alcohol en THC geeft. Voor de minder avontuurlijke bierdrinker kan de smaak echter overweldigend zijn. Over het algemeen is een IPA of pale ale wat makkelijker voor de ongetrainde smaakpapillen en mits het bier een goede ondergrond van mout heeft, zou de smaak van hop en cannabis niet al te overheersend moeten zijn.
De meeste hobbybrouwers doen meerdere experimenten om een cannabisbiertje te ontwikkelen dat aan de eisen voldoet. Cannabis heeft een unieke en ingewikkelde smaak die niet meteen door iedereen wordt gewaardeerd en het kan moeilijk zijn om de smaak subtiel te mengen. Een goed gebrouwen cannabisbiertje kan echter een uitstekende smaak en aroma hebben en een duidelijk effect van zowel cannabis als alcohol geven.
Gerelateerd artikel
Cannabisbier brouwen met ‘green-dragonextract’
Als het brouwen van een eindproduct met een stevige THC-dreun de prioriteit heeft, kan een andere methode gebruikt worden. Bij deze methode wordt de cannabis niet rechtstreeks aan het wort toegevoegd, maar laat men de cannabis trekken in sterkedrank, zoals wodka. Zo wordt een substantie gemaakt die bekendstaat als ‘green-dragonextract’. Het extract wordt aan het einde van het brouwproces aan het bier toegevoegd, voordat de fase van het ‘rijpen’ of ‘lageren’ begint.
Tijdens het rijpen wordt meestal een rijpingsoplossing van water en suiker aan het wort toegevoegd. Wanneer met deze methode cannabisbier wordt gemaakt, is het naar het schijnt het beste om het cannabisextract aan de rijpingsoplossing toe te voegen en het uiteindelijke mengsel vervolgens aan het wort toe te voegen.
Wanneer het mengsel aan het wort wordt toegevoegd, moet ervoor gezorgd worden dat het wort gelijkmatig geroerd wordt en dat er niet gespat wordt. Als de oppervlakte van het bier teveel wordt verstoord na het einde van de gisting, kan dit oxidatie veroorzaken en kan het bier schraal worden. Nadat het mengsel langzaam door het wort is geroerd, moet het ongeveer een week staan, zodat het koolzuur kan worden aangemaakt.
Het is het beste om het green-dragonextract zo kort mogelijk voor het brouwen te maken, want als het te lang wordt bewaard, kan het minder krachtig worden en een zeer bittere smaak krijgen. Veel mensen hebben de misvatting dat een ethanoltinctuur met cannabis een maand moet staan om de cannabinoïden volledig te onttrekken. Dit zorgt er echter alleen maar voor dat de chlorofyl en plantteer worden onttrokken.
In plaats daarvan is een snelwasmethode beter, waarbij de cannabis slechts maximaal dertig minuten in de alcohol wordt geweekt en vervolgens gezeefd en gescheiden wordt. Daarna moet de alcohol door verhitting worden ingedampt tot het mengsel stroperig wordt. Het is niet aan te raden om de alcohol helemaal te laten verdampen, want het is makkelijker om de green dragon door het bier te mengen als het extract nog vloeibaar is.
Het kan lastig zijn om te bepalen hoeveel green-dragonextract precies aan het bier moet worden toegevoegd. Wanneer te veel alcohol aan het wort wordt toegevoegd, kan de gist zelfs doodgaan en wordt het rijpingsproces beïnvloed. Sommige soorten wilde gist gaan al dood wanneer het wort een alcoholgehalte van slechts 5% heeft. Bij Sacchaomyces cerevisiae, de soort die het meest voor brouwen wordt gebruikt, kan het alcoholgehalte maximaal 17% zijn.
Zolang op de sterkte van het green-dragonextract wordt gelet, zou een dergelijke hoog alcoholgehalte eenvoudig te vermijden moeten zijn. Het lijkt erop dat een cannabisgehalte van maximaal 0,5 gr per gevuld flesje bier meestal het beste is om een complete roes van zowel cannabis als alcohol te geven.
Recepten voor zelfgemaakt cannabisbier
Voor absolute beginners en degenen die zich verre van de geheimzinnigere grillen van het hobbybrouwen willen houden, is de eenvoudigste methode om een basispakket voor thuisbrouwen te kopen, zoals een Mr Beer Kit, en de handleiding te volgen. Voeg vervolgens een week voor het bottelen gedroogde cannabisbloemen toe.
Degenen die meer van brouwen afweten, hebben verschillende recepten tot hun beschikking. Beginnende brouwers gebruiken vaak een methode die ‘extractbrouwen’ wordt genoemd. Hierbij kan de brouwer de fase overslaan waarin de hele graankorrels worden geplet om wort te maken. In plaats daarvan worden een moutextract en hop aan water toegevoegd en verhit om wort te maken, een proces dat aanzienlijk eenvoudiger is en waar minder apparatuur en vaardigheden voor nodig zijn.
De meer gevorderde brouwer, die het brouwen liever ‘puristisch’ wil aanpakken, gebruikt waarschijnlijk eerder de brouwmethode met hele graankorrels die aan het begin van dit artikel beschreven staat. Hieronder staat een recept waarmee je 23 liter kunt maken, in een versie voor de methode met een extract en in een versie voor de methode met hele granen.
Methode met een extract:
- 453,6 gr karamelmout 20L
- 1,36 kg extra licht droog moutextract
- 1,81 kg licht moutextract
- 170,1 gr hop (Brewer’s yeast)
- 28 – 85 gr cannabis (28 gr bij goede kwaliteit, maximaal 85 gr van lagere kwaliteit)
Methode met hele graankorrels:
- 4,53 kg lichte Belgische mout
- 453,6 gr Belgische biscuitmout
- 226,8 gr karamelmout 20L
- 28 gr hop met 10 – 12% alfazuur
- 85 gr hop met 4 – 6% alfazuur
- Wyeast American Ale Yeast 1056
- 28 gr cannabis van goede kwaliteit
Voor dit recept kun je de cannabis het beste toevoegen wanneer het bier van de eerste naar de tweede fermentor wordt verplaatst, samen met de 28 gr hop die essentieel is voor de drooghopmethode. Bovendien moet het bier een of twee weken in het vat blijven voordat het gebotteld wordt.
Gerelateerd artikel
Zou je cannabis wel met alcohol moeten mengen?
Sommigen vinden de combinatie van cannabis en alcohol best normaal. Er zijn genoeg mensen die van een biertje en een joint genieten, en zolang het daarbij blijft, kan het een geweldige ervaring zijn. Wetenschappelijk onderzoek naar de consumptie van beide middelen tegelijkertijd wijst uit dat beide middelen elkaars werking versterken.
Dit betekent dat je niet te veel moet innemen als je ze tegelijk gebruikt. Te veel aan alcohol en wiet tegelijk kan je avond verpesten, doordat je te stoned en dronken bent om ook maar ergens van te kunnen genieten. Houd dit dus in je achterhoofd als je zelf cannabisbier brouwt.
Als je een cannabis- of bierliefhebber bent, is dit een fijn project om mee aan de slag te gaan. Het zou nog gaver zijn als je thuis je eigen cannabis en hop kweekt!
Heb je al geprobeerd om zelf cannabier te maken? Zo ja, welke methode werkte het beste en wat zou je anderen adviseren die voor het eerst cannabisbier gaan brouwen? Laat het hieronder weten, we horen graag van je!
