Endometriose is een chronische, invaliderende ziekte die alleen onder vrouwen voorkomt. Het treft miljoenen vrouwen, en toch staat het bekend als de ‘stille ziekte’. We nemen deze veelvoorkomende, maar toch onbekende aandoening onder de loep en zoeken uit wat onderzoek zegt over de mogelijke geneeskrachtige voordelen van cannabis als behandelmethode.
Ondanks dat het de ‘stille ziekte’ wordt genoemd, zijn er wereldwijd meer dan 176 miljoen vrouwen die aan endometriose lijden. Volgens de huidige beschikbare cijfers heeft 1 op de 10 vrouwen endometriose. Binnen de leeftijdscategorie van 25-35 jaar komt de aandoening het vaakst voor.
Doordat deze aandoening genegeerd wordt, leiden veel van deze vrouwen een leven vol ziekte, pijn en onbegrip. Endometriose is een chronische en invaliderende ziekte die uniek is in zijn soort. Het beïnvloedt de kwaliteit van het leven van vrouwen enorm en kan vreselijke consequenties hebben voor hun vruchtbaarheid.
Er is weinig medische kennis over deze ziekte en er is te weinig geld beschikbaar voor onderzoek naar de oorzaken en een mogelijke behandeling. Hierdoor lopen veel vrouwen rond zonder de juiste diagnose te hebben gekregen. Veel van hen spreken verschillende specialisten en worden zelfs geopereerd voordat ze de juiste diagnose krijgen. En dat terwijl het aantal getroffen vrouwen ieder jaar fors toeneemt.
Wat is endometriose?
Endometriose speelt op als het endometrioseweefsel op andere organen dan de baarmoeder in het vrouwelijk lichaam. Endometrioseweefsel lijkt op endometrium, het baarmoederslijmvlies dat vrouwen tijdens de maandelijkse menstruatie afscheiden.
Meestal groeit het endometrioseweefsel rond de baarmoeder, maar het kan zich ook naar andere delen in het lichaam verspreiden, zoals naar het buikvlies, de eileiders, maag, blaas en andere gebieden in de buik. Dit leidt tot de vorming van endometriomen, ofwel endometriotisecysten. Er zijn enkele gevallen bekend waarbij het endometrioseweefsel in de longen of zelfs de hersenen terecht is gekomen.
Pijn en andere symptomen van endometriose
De belangrijkste symptomen van endometriose zijn ernstige pijn, onregelmatige bloedingen en voortplantingsproblemen, zoals niet zwanger kunnen raken of herhaaldelijke miskramen. Menstruatiepijn (ook wel dysmenorroe genoemd) is veelal fysieke pijn die wordt veroorzaakt door ontstekingen tijdens de menstruatie.
Bij endometriose kan pijn ook op andere momenten optreden: buikpijn en krampen voor en tijdens de menstruatie, pijn tijdens of na seks (dyspareunie), pijnlijke darmbewegingen, pijn in het bekken of in de onderrug. Het kan dusdanig pijnlijk zijn dat sommige vrouwen het vergelijken met pijn die je voelt tijdens een hartaanval.
Naast alle ondragelijke pijn die deze ziekte met zich meebrengt, moeten veel van deze vrouwen vaak overgeven, vallen ze flauw of zijn ze extreem geïrriteerd. Endometriose is een aandoening die een extreme invloed heeft op het professionele en persoonlijke leven van vrouwen.
De gedachte dat het normaal is om (ernstige) menstruatiepijnen te voelen is nu niet meer houdbaar. Sommige specialisten zeggen dan de normale menstruatiecyclus niet pijnlijk hoeft te zijn en dat premenstruele pijn niet eens zou moeten bestaan. Als beide pijnsoorten opspelen, zou er dus een neuro-endoctriene afwijking in het lichaam kunnen voorkomen.
Gerelateerd artikel
De vaak langverwachte diagnose
Het duurt gemiddeld zeven tot acht jaar voordat de diagnose endometriose wordt gesteld. Maar sommige vrouwen met deze aandoening hebben er zelfs bijna 30 jaar op moeten wachten. Al begint endometriose bij de eerste menstruatiecycli in de pubertijd, ondergaan patiënten onvermijdelijk de onuitstaanbare pijn totdat en nadat hun arts de juiste diagnose kan stellen.
Dit is wat patiënten met endometriose ons vertellen in de onthullende en erg interessante documentaire Endometriosis, the tip of the iceberg, geproduceerd door Televisión Española RTVE in 2010. Je kunt deze online bekijken met Engelse ondertiteling.
Zoals we eerder beschreven, spreken sommige patiënten wel vijf tot zes artsen (of meer) voordat ze de juiste diagnose te horen krijgen. Naar schatting heeft 25-50% van de onvruchtbare vrouwen endometriose. Het is momenteel een van de meestvoorkomende ziektes binnen de gynaecologie.
Wat is de oorzaak van endometriose?
De wetenschap blijft worstelen met de exacte oorzaak van endometriose. Er bestaan verschillende theorieën over.
Tot nu toe zijn de mogelijke oorzaken van endometriose onder andere:
- Genetica
- Stoornis van het immuunsysteem; sommige experts denken dat endometriose een auto-immuunziekte is
- Bacteriële besmetting van het bekkengebied
- Chemische verontreinigers in de omgeving, zoals dioxine
Er zijn een aantal factoren bekend die ervoor zorgen dat vrouwen een hoger risico lopen op het ontwikkelen van endometriose:
- Op jonge leeftijd ongesteld worden
- Op latere leeftijd in de menopauze raken
- Korte menstruatiecycli
- Zware menstruatieperioden die langer dan zeven dagen aanhouden
- Lage BMI
- Afwijkingen in het voortplantingsorgaan
- Hogere oestrogeenwaarden in het lichaam
Gerelateerd artikel
Algemene behandeling voor endometriose
De soort behandeling die een patiënt krijgt, hangt af van de leeftijd, de ernst van de symptomen en de ziekte, en of ze wel of geen kinderen wil in de toekomst. Afhankelijk van elk van deze factoren, zijn er verschillende behandelmethoden mogelijk.
Aangezien pijn een van de belangrijkste symptomen van endometriose is, zijn pijnstillers de meest toegepaste behandeling. Bij milde symptomen schrijven artsen hormoontherapieën voor, zoals de anticonceptiepil. Deze behandeling verlicht wel de pijn, maar helpt niet tegen littekens en herstelt beschadigde plekken niet. Progesteronpillen of -injecties en gonadotrofine zijn ook effectieve behandelmethoden, maar deze hebben wel aanzienlijke bijwerkingen.
Een operatieve ingreep wordt het vaakst gedaan om ernstige symptomen te behandelen die je met andere methoden niet kunt wegnemen. De ziekte wordt vaak vastgesteld met behulp van een laparoscopie. Hierbij kunnen ook cysten en litteken- of endometrioseweefsel worden verwijderd. Andere technieken die worden toegepast zijn laparotomie en hysterectomie, waarbij de laatste de meest agressieve operatie is van allemaal. Het wordt daarom alleen als laatste redmiddel ingezet.
Zoals veel patiënten in de documentaire hierboven beschrijven, realiseren patiënten zich na veel van deze chirurgische operaties dat niet alle endometrioseplaques verwijderd zijn tijdens de operatie.
Endometriosecellen reproduceren zich snel, waarmee ze een plaque aan weefsel vormen die zo hard is als steen. Hierdoor komt de ziekte vaak terug. Daarom is het essentieel om alle endometrioseknobbels in een enkele optimale operatie te verwijderen.
Het is dus duidelijk dat er overeenstemming binnen de medische wereld nodig is over de behandeling van endometriose, zodat er nieuwe, minder agressieve behandelmethoden voor deze aandoening ontwikkeld kunnen worden. Er is sterk wetenschappelijk bewijs dat aantoont dat de toepassing van medicinale cannabis een uitstekende mogelijkheid biedt om vrouwen met deze ziekte te helpen.
Hoe kan medicinale cannabis helpen bij endometriose?
Zoals we eerder uitlegden is endometriose een chronische ziekte die niet te genezen is. Maar uit eigen ervaringen van vrouwen die deze ziekte onder controle houden en wetenschappelijk onderzoek blijkt dat cannabis een zeer effectieve behandeling kan zijn.
De wetenschap beschouwt cannabinoïden (de actieve bestanddelen van de cannabisplant) nu als een nieuw soort medicijn dat overwogen en verder onderzocht moet worden. THC en CBD zijn het meest onderzocht, maar er bestaan meer dan 100 bekende cannabinoïden. Bovendien bevat cannabis andere bestanddelen zoals flavonoïden en terpenen, die ook onderzocht worden vanwege hun entourage-effect.
De bewezen nuttige eigenschappen van cannabinoïden kunnen verschillende symptomen van endometriose verlichten. Het gaat dan om pijn, depressie en angst, vermoeidheid, ontstekingen en overgeven, om er maar een paar te noemen.
Gerelateerd artikel
Medicinale cannabis bij menstruatiepijn, ontstekingen en krampen
Cannabinoïden werken pijnstillend, maar hebben ook een ontstekingsremmend en krampwerend effect. Om de menstruatiepijn te verlichten worden ze oraal (CBD-olie of capsules) ingenomen of intravaginaal (vaginale zetpillen) toegediend.
Medicinale cannabis kan op verschillende manieren worden gebruikt. Het is dus verstandig om een aantal praktische afwegingen te maken voor een correct gebruik en juiste dosering. Overleg ook altijd met een arts. Roken is de snelste manier om de effecten van cannabis te ervaren. Het duurt langer voordat het is opgenomen, maar het effect houdt langer aan. Een beter alternatief voor roken zou het vapen van de toppen kunnen zijn. Zetpillen en topische crèmes kunnen ook een goede optie zijn, deze worden lokaal aangebracht en werken zo meer gericht op een specifieke plek.
De ontstekingsremmende eigenschappen van cannabinoïden en andere bestanddelen van cannabis worden versterkt als ze tegelijkertijd worden gebruikt. Ze verminderen de pijn die veroorzaakt wordt door menstruatieontstekingen. Door hun ontstekingsremmende eigenschappen kunnen ze dus verlichting bieden aan patiënten die pijn ervaren. En dat op een specifieke manier, afhankelijk van de cannabinoïde en het bestanddeel dat gebruikt wordt. Door hun krampwerende werking zorgen ze er ook voor dat menstruatiekrampen afnemen.
Hedendaags onderzoek toont aan dat cannabidiol of CBD (het belangrijkste niet-psychoactieve bestanddeel van cannabis) ontstekingen remt die gerelateerd zijn aan chronische ontstekingsreacties. Het werkt ook als een antioxidant, waardoor het mogelijk de ontwikkeling van verschillende soorten kanker kan remmen.
Bij endometriose kunnen de cellen die de baarmoederwand (endometrium) bekleden gaan bloeden, wat ervoor zorgt dat ontstekingselementen vrij komen en er plaatselijke pijn ontstaat. Met cannabidiol kunnen patiënten de pijn verlichten en daarmee de kwaliteit van hun leven aanzienlijk verbeteren. In veel gevallen stoppen patiënten zelfs met het gebruik van andere soorten medicijnen.
Endometriose en het endocannabinoïdesysteem
Endocannabinoïden zijn natuurlijke endogene cannabinoïden die door het lichaam zelf geproduceerd worden. Ze hebben verschillende biologische effecten en activeren de cannabinoïdereceptoren CB1 en CB2. Deze werking is dusdanig belangrijk dat de drugs die invloed hebben op de activiteit van cannabinoïden nu worden gezien als mogelijke behandelmethode voor verschillende aandoeningen, waaronder endometriose.
Het lichaamseigen endocannabinoïdesysteem is een netwerk van cannabinoïdereceptoren die onze hersen-, immuun- en endocriene functies regelt. Het is essentieel voor een goede werking van het vrouwelijke voortplantingsorgaan. Sinds dit systeem is ontdekt, is er steeds meer interesse vanuit de wetenschap naar het potentieel van cannabinoïden als behandeling voor ziektes die het vrouwelijke voortplantingssysteem aantasten.
Als de endogene cannabinoïdewaarden uit balans raken, lijkt dit vaak gerelateerd te zijn aan complicaties en ziektes in het vrouwelijke voortplantingssysteem, waaronder endometriose. Door cannabisproducten zoals topische crèmes, oliën of zetpillen op een juiste manier te gebruiken, kan het lichaam de balans weer herstellen.
Cannabinoïden bezitten ook eigenschappen die toegepast kunnen worden om een ander belangrijk aspect van endometriose onder controle te houden: celdeling. Cannabinoïden reguleren de celgroei en celmigratie vanwege de rol die ze spelen bij verspreiding, apoptose en angiogenese.
Hun antiproliferatieve (tegen snelle groei) werking is het resultaat van de remming van groeifactoren en de ontregeling van signaalverbindingen. Endometriosecellen bezitten een hyperproliferatief fenotype en pro-angiogene eigenschappen. Daarom kan medicinale cannabis mogelijk helpen om de ziekte niet terug te laten komen.
Gerelateerd artikel
Wat zegt de wetenschap nog meer?
Bij vrouwen die lijden aan diep infiltrerende endometriose (DIE, een nog pijnlijkere vorm van de ziekte) schijnen de dieper gelegen wonden een veel hogere dichtheid van zenuwweefsel te hebben dan andere.
Onderzoek toont aan dat endocannabinoïden de zenuwgroei onder controle houden en dat er CB1-receptoren in zenuwen zitten die naar endometriosewonden voeren. Uit resultaten van een onderzoek blijkt dat ”de remmende werking van CB1R en de verderop liggende ERK- en JNK-verbindingen de ontstane zenuwprikkels die betrokken zijn bij ENDO-gerelateerde pijn kunnen dempen”. Dit ”kan een nieuw therapeutisch doel zijn voor patiënten met endometriose”.
Er komen veel endocannabinoïdereceptoren (met name CB1 en CB2) voor in het endometrioseweefsel. Onderzoek op knaagdieren met deze ziekte laat zien dat deze waarden worden gereguleerd door de menstruatiecyclus. Bovendien komt de hoogste concentratie aan de endocannabinoïde anandamide (AEA) binnen het voortplantingsorgaan voor in de baarmoeder.
Onderzoekers hebben ontdekt dat CB1-cannabinoïdereceptoren voorkomen in zowel de somaten als in de vezels van gevoels- en sympathische zenuwen die de abnormale groei van endometriose stimuleren. CB1-receptoragonisten lijken de hyperalgesie die gerelateerd is aan endometriose te verminderen, terwijl CB1-receptorantagonisten het juist verergeren.
Deze uitkomst suggereert dat het endocannabinoïdesysteem (ECS) bijdraagt aan de mechanismen die schuil gaan achter de perifere stimulering van abnormale groei en pijn bij endometriose. Het lijkt dus duidelijk dat endometriose gerelateerd kan zijn aan klinische endocannabinoïdedeficiëntie (CECD).
Het is aangetoond dat een verzwakte werking van het ECS ervoor zorgt dat endometriose zich door het lichaam verspreidt en pijn veroorzaakt. Vrouwen met deze aandoening hebben een lagere concentratie aan CB1-receptoren in het endometrioseweefsel. En aangezien deze receptor de pijn reguleert, lijden deze patiënten meer onder de ziekte.
Er is bewijs dat menselijke endometriosecellen toenemen, tenzij ze behandeld worden door een synthetische cannabinoïde met de naam WIN 55212-2. Onderzoeken naar endometriose bij knaagdieren wezen uit dat de dieren meer pijn voelden wanneer ze behandeld werden met AM251, een drug die de cannabinoïdereceptoren blokkeert. Ze voelden minder pijn wanneer ze behandeld werden met WIN 55212-2.
Omgevingsgiffen zoals dioxine worden ook in verband gebracht met endometriose en CECD. Dioxine is een onbedoeld bijproduct van veel industriële processen, vooral als daar chlorine bij komt kijken, zoals bij vuilverbranding. Dioxine verhoogt de CB1-waarden in endometrioseweefsel. Omdat we worden blootgesteld aan lucht-, water- en voedselvervuiling, is het niet verwonderlijk dat tegenwoordig veel vrouwen in ontwikkelde landen aan een vorm van endometriose lijden.
Kan CBD-olie worden gebruikt ter behandeling van endometriose- of eierstokcysten?
CBD-olie heeft meerdere mechanismen waarmee het kan helpen om de symptomen van endometriose te verlichten:
- CBD heeft een antiproliferatieve werking. Dit betekent dat het de woekering van baarmoederweefsel naar ongewenste plaatsen kan tegengaan. Bovendien kan deze medische behandeling voorkomen dat de ziekte na behandeling of operatie terugkomt.
- CBD heeft pijnstillende eigenschappen. Het kan daarom een effectieve behandeling zijn voor pijn bij endometriose.
- De opname van cannabinoïden kan de werking van de endocannabinoïde- en cannabinoïdereceptoren bij vrouwen met endometriose weer in balans brengen. Dit is alleen nog niet door wetenschappelijk onderzoek bevestigd.
Sommige vrouwen met endometriose hebben ook eierstokcysten. Het endocannabinoïdesysteem speelt een rol in de menselijke eierstok, maar er is geen wetenschappelijke literatuur die aantoont dat een behandeling met cannabinoïden effectief is tegen eierstokcysten.
Gerelateerd artikel
Onderzoek om nieuwe cannabisbehandelingen te ontwikkelen
Uit de beschikbare informatie wordt absoluut duidelijk dat er verder onderzoek nodig is naar de endocannabinoïdewaarden bij vrouwen. Het is belangrijk om vast te stellen of ze lager zijn in het plasma of de endometriosecellen. Met deze informatie komen we te weten of endocannabinoïdewaarden veranderen tijdens de menstruatiecyclus bij vrouwen, wat wel het geval is bij knaagdieren.
Zo zouden we kunnen vaststellen of vrouwen die behandeld worden met cannabinoïden minder pijn en een verminderde toename van endometriose ervaren. Of dat vrouwen die cannabis gebruiken minder risico lopen om endometriose te ontwikkelen, zoals sommige onderzoeken lijken uit te wijzen.
Zoals we eerder uitlegden, is het momenteel erg lastig om een diagnose voor deze ziekte te stellen. Een eenvoudige biomarker (zoals een verlaagde endocannabinoïdewaarde in het bloed of endometrioseweefsel) zou wereldwijd miljoenen levens kunnen verbeteren. Het zou ook jaren aan onnodige pijn voorkomen bij miljoenen vrouwen die aan deze ziekte lijden.
Er is dus meer onderzoek nodig om vast te kunnen stellen welke positieve uitwerking cannabis heeft bij patiënten met endometriose. Toch zijn de onderzoeksresultaten veelbelovend, net als de gegevens over patiënten die medicinale cannabis gebruiken. Het is inmiddels overduidelijk dat cannabis vrouwen kan helpen om de symptomen van deze ziekte onder controle te houden en de kwaliteit van hun leven te verbeteren.
Ben jij een van de vele vrouwen die endometriose heeft? Heb je ooit cannabis, cannabisolie of een ander cannabisproduct gebruikt om de symptomen van endometriose te behandelen? Laat het ons weten!
- Disclaimer:Dit artikel kan niet ter vervanging worden gebruikt voor professioneel medisch advies, een diagnose of behandeling. Neem altijd contact op met uw arts of andere bevoegde deskundigen. Stel het vragen van medisch advies niet uit en negeer medisch advies niet naar aanleiding van wat u heeft gelezen op deze website.
I want to share this article on facebook!