“Zo lang gewoonte en routine het levenspatroon dicteren, zullen nieuwe dimensies van de ziel niet verschijnen.” – Henry van Dyke, schrijver van korte verhalen en essays, 1852 – 1933
“Begrijpen is patronen waarnemen.” – Isaiah Berlin, filosoof, 1909 – 1997
Het belang van patroonherkenning
Wanneer we het over patronen of patroonherkenning hebben, denken we meestal aan eenvoudige visuele beelden zoals een gestreept laken. Maar onze vermogens tot patroonherkenning zijn veel verfijnder dan alleen het herkennen van basispatronen.
We kunnen bijvoorbeeld visueel onderscheid maken tussen verschillende soorten bomen, auto’s of de schilderstijl van Edgar Degas. We herkennen niet alleen visuele patronen in onze omgeving maar horen ook patronen in geluiden of muziek; we herkennen het tactiele patroon van een houten oppervlak, het smaakpatroon van mango en we kunnen verstandelijk patronen “herkennen” als het patroon van een bepaalde tactiek die de tegenstander in een schaakwedstrijd gebruikt.
We herkennen gemakkelijk duizenden menselijke gezichten, ondanks dat deze met de tijd veranderen. Ook herkennen we plaatsen en voorwerpen, zelfs onder totaal verschillende belichting. We kunnen het auditieve patroon herkennen van een vliegende wesp, van de motor van een Porsche 911 of van de onnavolgbare stijl van de legendarische pianist Dinu Lipatti die een wals van Chopin speelt. Patronen zijn overal en hun waarneming, herinnering en herkenning zijn van doorslaggevend belang voor ons overleven.
Verbeterde patroonherkenning tijdens een high door marihuana
Er zijn allerlei meldingen door gebruikers van marihuana dat verschillende typen patroonherkenning erdoor verbeteren. Charles Tart, professor psychologie op Harvard, stelde bij zijn onderzoek “Over stoned zijn” vast dat verbeterde patroonherkenning een karakteristiek effect is dat kan worden waargenomen bij gebruikers van marihuana tijdens een high. Ongeveer een derde van de ondervraagde studenten noemde de volgende bewering over een krachtige of zeer krachtige high waar:
“Ik kan patronen, vormen, figuren, zinvolle ontwerpen zien in visueel materiaal dat geen speciale vorm heeft wanneer ik nuchter ben, dat alleen een betekenisloze reeks vormen of lijnen is wanneer ik nuchter ben.” [1]
Tarts onderzoek laat zien dat gebruikers van marihuana niet alleen deze verbeterde patroonherkenning melden voor visuele patronen, maar ook voor de waarneming van allerlei soorten patronen die binnenkomen langs verschillende sensorische kanalen.
Ik heb zelf meermalen opgemerkt dat ik tijdens een high beter vreemde talen versta, een feit dat ook is gemeld door medewerkenden aan Lester Grinspoons websiteproject marijuana-uses.com (zie “Lady Chatterley stoned” en “(Enkele ervaringen met) taal en leren”). Een andere anonieme bijdrager “Rob” beschrijft hoe hij tijdens een high een patroon van “terughoudende starheid” ontdekte in zijn manier van lopen:
“Ik had ook het geluk dat ik die avond high werd, omdat veel eerste gebruikers melden dat ze de eerste keer roken niet high worden. Terwijl ik naar huis liep, ontdekte ik iets verbazingwekkends. Terwijl ik over het trottoir met een rij bomen liep en met een vriend praatte, voelde ik een merkwaardige stijfheid in mijn pas, waarbij ik bij elke stap een beschroomde stugheid ervoer. Ik heb sindsdien mijn manier van lopen veranderd in een zelfverzekerde, open pas met grote passen en stille voetstappen.”
Robs ervaring laat zien wat veel meldingen over verbeterde patroonherkenning tijdens een high gemeenschappelijk hebben: een verandering van aandacht. Rob let niet meer vooral op het gesprek, maar op zijn eigen lichaam en zijn manier van lopen, waardoor hij een patroon herkent waarvan hij zich eerder niet bewust was.
Andere gebruikers van marihuana hebben soortgelijke patroonherkenningsprocessen gemeld, waarbij zij hun aandacht verlegden van de verbale inhoud van een gesprek naar de lichaamstaal van hun gesprekspartner.
Gerelateerd artikel
Waarom ontdekken we nieuwe patronen tijdens een high?
Ik weet zeker dat er nog veel meer veranderingen in cognitieve processen optreden tijdens een high door marihuana, waardoor gebruikers beter patronen herkennen die ze eerder niet opmerkten. De sterke aandachtsfocus tijdens een high helpt veel gebruikers om een scherpere perceptie te krijgen van patronen, waar ze ook mee bezig zijn.
Ook kan een verbeterd episodisch geheugen waarschijnlijk helpen bij het ‘her-kennen’ van patronen die lijken op eerder waargenomen patronen. Als ik me mijn vorige ontmoeting met een Dalmatiër beter herinner, dan helpt me dat bij het beter zien van een Dalmatiër op een afbeelding.
In mijn boek “High. Inzichten in marihuana” (dogear publishing, 2010) heb ik gesuggereerd dat op een dieper, neurologisch niveau marihuana leidt tot een synesthetisch effect (of, bij lagere doses, een ‘pre-synesthetisch’ effect) dat volgens neurowetenschapper Vilayanur Ramachandran een belangrijke rol speelt bij de verklaring van patroonherkenning.
Het bovenstaande verhaal van Rob illustreert ook prachtig dat het herkennen van een patroon een belangrijke rol speelt bij het overstijgen van dat patroon. Rob moest eerst begrijpen dat hij op een bepaalde manier liep voordat hij bewust kon kiezen om zijn patroon te doorbreken toen hij eraan wilde ontsnappen.
Uiteindelijk stelt marihuana een gebruiker niet alleen in staat om nieuwe patronen te ontdekken in de natuur, muziek, kunst, het functioneren van de maatschappij, in het gedrag van anderen of van zichzelf. Hij kan hierdoor ook breken met ongewenste en voordien onbewuste patronen.
Dit is niet alleen een van de belangrijkste voorwaarden voor creativiteit, maar ook een vrijwel onuitputtelijke bron van persoonlijke groei. Door een high van marihuana kun je begrijpen dat je een routinematig patroon volgt in je liefdesrelaties en kun je dit ontstijgen. Je begrijpt bijvoorbeeld dat je een aangeleerd patroon volgt bij het omgaan met familieproblemen of dat je steeds op een verkeerde manier reageert op spanning.
Als je op de goede manier marihuana gebruikt, als je leert te surfen op een marihuanahigh, kun je allerlei ongezonde gewoonten en gedragspatronen begrijpen en loslaten. Daarom is marihuana nuttig bij de behandeling van allerlei aandoeningen en bij het groeien als mens.
Gerelateerd artikel
Wat betekent ‘high zijn’?
Marihuana kan het bewustzijn veranderen op een manier waardoor je een ander perspectief op patronen in je leven ervaart, alsof je van hoog boven naar omlaag kijkt en je leven en de levens van anderen op een speciale manier analyseert. Je kunt allerlei patronen in het leven en in de werkelijkheid zien, patronen die zich in de ruimte en de tijd ontwikkelen, patronen die normaal onzichtbaar zijn.
De film Koyaanisqatsi maakt gebruik van versnelde beelden om de terugkerende patronen van het dagelijks leven te laten zien. Je ziet bijvoorbeeld in vogelvlucht een lange straat in de stad met auto’s die langs gesynchroniseerde verkeerslichten rijden.
Wat we zien is een dans op een soort mechanisch ritme. We begrijpen dat we allemaal op dit en andere ritmes dansen zonder dat we het nog merken. Op soortgelijke manier biedt marihuana een nieuw perspectief op patronen in het leven.
Het is alsof je op een heuvel staat en neerkijkt op de wijk waar je woont, waarbij je je het algemene patroon realiseert waarin jij en je buren hun levens hebben geleid, in die “doosjes op de heuvel, doosjes van tiktak (…), allemaal dezelfde doosjes”, zoals Malvina Reynolds het uitdrukte in het liedje wat later de herkenningsmelodie zou worden van de veelgeprezen komische serie “Weeds”.
Misschien was dit euforische en verheffende gevoel van kijken naar de patronen van je leven vanuit zo’n ‘high’ en ze vervolgens ontstijgen, wel de inspiratie achter de benaming ‘high’ zelf. Voor mij heeft ‘high zijn’ zeker die betekenis.
[1] Tart, Charles T. (1971). On Being Stoned: A Psychological Study of Marijuana Intoxication. Palo Alto, Cal.: Science and Behavior Books, str. 71.
