Wat is het cannabinoïde-hyperemesissyndroom (CHS)?

Een teken van persoon braken en cannabisplanten

Er is veel onduidelijk over het cannabinoïd-hyperemesissyndroom. Het lijkt een nieuwe ziekte te zijn die vooral zware cannabisgebruikers treft. Sinds het eerste geregistreerde geval in 2004 is er veel gespeculeerd over dit letterlijk misselijkmakende syndroom. Gaat het om intolerantie voor cannabis of om neemolievergiftiging? En hoe zit het met warme baden?

Het cannabinoïd-hyperemesissyndroom klinkt alsof William Randolph Hearst uit de dood is opgestaan en cannabisliefhebbers heeft vervloekt met het ergste dat zijn zombiebrein kon bedenken.

“Je zult onophoudelijk braken! Je denkt dat cannabis helpt, omdat het een bewezen middel tegen braken is, maar het wordt er alleen maar erger van! Het braken kan wel een week aanhouden! Gangbare middelen tegen braken werken niet! Je dokter heeft geen idee wat de oorzaak is! BWAHAHAHAAAA!”

Even serieus: het is een nare aandoening en het valt niet te ontkennen dat er een correlatie is tussen cannabisgebruik en het optreden van de symptomen van cannabinoïd-hyperemesis. Bovendien verdwijnen de symptomen binnen gemiddeld drie maanden nadat de persoon is gestopt met het gebruik van cannabis.

Cannabinoïd-hyperemesis moet in overweging worden genomen bij jongere patiënten die langdurig cannabis gebruiken en last hebben van terugkerende misselijkheid, braken en buikpijn. Als ze stoppen met cannabisgebruik, zouden de klinische symptomen moeten verbeteren. Er is onderzoek met meer vervolgonderzoek nodig en de voorgestelde diagnostische criteria moeten worden gevalideerd.

Symptomen van het cannabinoïd-hyperemesissyndroom

De letterlijke vertaling van ‘hyperemesis’ is ‘hyperbraken’. Dat is het primaire symptoom. Het gaat om lange perioden van ernstige misselijkheid en braken, die een dag of meerdere dagen per week aanhouden. Het braken gaat vergezeld met hevige pijn in de onderbuik.

De meeste patiënten worden gemiddeld eens per één tot vier maanden getroffen door een periode van drie of vier dagen van hyperemesis. De aanvallen leiden tot gewichtsverlies, dehydratatie, en natuurlijk een hoop stress! Veel patiënten belanden in het ziekenhuis en hebben intraveneuze toediening van vocht en andere medische verzorging nodig.

Deze fase wordt voorafgegaan door de prodromale fase, waarin de patiënt last heeft van ochtendmisselijkheid, angstig is en het gevoel heeft elk moment te gaan braken. Dit symptoom gaat ook vergezeld met ongemak in de onderbuik, maar meestal kan de patiënt normaal blijven eten.

Omdat deze symptomen nogal vaag zijn en veel verschillende oorzaken kunnen hebben, kan deze fase jaren aanhouden en pas worden herkend als onderdeel van het cannabinoïd-hyperemesissyndroom als de hyperemische fase begint.

Een vrouw die geniet in een badkuip

Warme baden, het cannabinoïd-hyperemesissyndroom  en het cyclisch braken syndroom

Al deze symptomen treden ook op bij een even zeldzame als letterlijk misselijkmakende aandoening: het Cyclisch Braken Syndroom (CBS). Beide aandoeningen hebben nog een symptoom dat zeer ongewoon is. Bij beide aandoeningen zeggen patiënten dat een warm bad of een warme douche verlichting geeft. Omdat beide aandoeningen niet reageren op conventionele middelen tegen braken, komt ‘dwangmatig baden als aangeleerd gedrag’ vaak voor, omdat dit een van de weinige dingen is die helpen.

Er doet zelfs een verhaal de ronde over een jongeman die zijn bord met eten naast de douche zet, omdat een warme douche het enige is dat ervoor zorgt dat hij zich goed genoeg voelt om te eten. Ongeveer 70% van de patiënten bij wie de diagnose cannabinoïd-hyperemesissyndroom of cyclisch braken syndroom is gesteld, zegt dat ze warme baden of douches gebruiken om de symptomen te verlichten.

Het cannabinoïd-hyperemesissyndroom of cyclisch braken syndroomdelen de volgende symptomen:

  • Terugkerende perioden met buikpijn, extreme misselijkheid en braken
  • De braakaanvallen worden afgewisseld met perioden waarin men zich redelijk goed voelt of alleen misselijk is
  • Conventionele middelen tegen braken werken niet
  • Warme douches of baden werken wel
  • Gewichtsverlies (logischerwijs)
  • Extreme dorst, waarbij het soms minder pijnlijk is om water te braken dan te braken met een lege maag
  • Patiënten zijn jonger dan 50

Wat is het verschil tussen het cannabinoïd-hyperemesissyndroom en cyclisch braken syndroom?

Artsen ondervinden allerlei problemen bij het stellen van de diagnose. Ten eerste is er over beide syndromen weinig bekend. Vaak ondergaan patiënten jarenlang pijnlijke en invasieve onderzoeken voordat een diagnose kan worden gesteld, omdat aanvankelijk gedacht wordt aan allerlei andere ziekten en gezondheidsproblemen, die eerst moeten worden uitgesloten.

Veel artsen hebben zelfs nog nooit van deze aandoeningen gehoord, waardoor het nog moeilijker wordt om de diagnose te stellen! Volgens een in 2017 in Duitsland uitgevoerd medisch onderzoek duurt het ongeveer tien jaar voordat de definitieve diagnose wordt gesteld. Hetzelfde onderzoek stelt ook dat het cannabinoïd-hyperemesissyndroom en cyclisch braken syndroom veel symptomen gemeen hebben:

“…beide [worden] gekenmerkt door terugkerende perioden van ernstige misselijkheid, braken […] en perioden waarin de patiënt zich redelijk goed voelt… De literatuur is inconsistent als het gaat om klinische kenmerken ter onderscheiding van CBS en CHS”.

In feite is het enige initiële vereiste voor een potentiële diagnose van CHS in tegenstelling tot CBS chronisch cannabisgebruik. Comorbiditeiten die worden genoemd als indicatie van het cyclisch braken syndroom in plaats van het cannabinoïd-hyperemesissyndroom zijn migraine, psychiatrische ziekten en snelle maaglediging, ook bekend als het “dumpingsyndroom”. Comorbiditeiten die duiden op het cannabinoïd-hyperemesissyndroom zijn vertraagde maaglediging of gastroparesis en dat de hyperemesis verdwijnt als de patiënt stopt met het gebruik van cannabis.

Met andere woorden: als je cannabis gebruikt en last hebt van hyperemesis, en de klachten gaan over nadat je met het gebruik van cannabis bent gestopt, is dit een bevestiging van de diagnose!

Een vrouw met misselijkheid die voor de wc -bril zit

Wat is het verband tussen CHS, het cyclisch braken syndroom, warme baden en chilipepers?

Ondanks berichten dat alleen bij patiënten met het cannabinoïd-hyperemesissyndroom de misselijkheid afneemt door het nemen van warme baden, geldt dit ook voor patiënten die lijden aan het cyclisch braken syndroom. Het feit dat conventionele middelen tegen braken bij beide aandoeningen geen effect hebben, is een sterke indicatie dat de patiënt een van beide aandoeningen heeft. Een onderzoek dat in januari 2018 werd gepubliceerd beschrijft de reden waarom het nemen van warme baden ‘aangeleerd gedrag’ wordt bij personen die leiden aan CHS, en een mogelijke oorzaak van CHS.

Hoewel veel meer onderzoek noodzakelijk is, is er een goed onderbouwde hypothese dat langdurige blootstelling aan cannabinoïden bepaalde receptoren ongevoelig maakt, waardoor ze niet meer actief zijn. TRPV1-receptoren (transient receptor potential vanilloid subtype 1) worden geactiveerd door hoge temperaturen, door cannabinoïden en door capsaïcine – de chemische stof in pepers die ze ‘heet’ maakt en bij het eten ervan een brandend gevoel veroorzaakt.

De TRVP1-receptoren bevinden zich in het hele spijsverteringsstelsel. Wanneer de receptoren worden geactiveerd, hebben ze een sterk braakremmend effect. Dit kan worden getriggerd door exogene fytocannabinoïden, wat verklaart waarom cannabis werkt als middel tegen braken. Maar bij overstimulering door (in dit geval) aanhoudende blootstelling aan cannabinoïden als gevolg van cannabisgebruik, kunnen de receptoren tijdelijk overbelast raken en inactief worden.

De theorie is dat het spijsverteringsstelsel hierdoor zo uit het evenwicht raakt dat de symptomen van CHS optreden – eerst de (mogelijk jarenlange) prodromale fase van misselijkheid en ongemak, later gevolgd door aanhoudend braken. De TRPV1-receptoren kunnen weer worden geactiveerd door “vuur met vuur” te bestrijden: warmte en capsaïcine.

Deze theorie wordt onderbouwd door de veelgehoorde verslagen van patiënten die lijden aan een van beide syndromen (67% volgens hierboven vermeld onderzoek) dat ze baat hebben bij warme baden en door het feit dat de symptomen van CHS-patiënten binnen een paar uur afnemen als capsaïcinecrème op hun onderbuik wordt aangebracht.

Tot nu toe zijn slechts de resultaten vastgelegd van 15 patiënten die op deze manier zijn behandeld, maar de resultaten zijn al veelbelovend voor een aandoening waarvoor tot nu toe geen andere oplossing was dan “stoppen met cannabis”.

Cannabinoïd-hyperemesissyndroom – de nieuwe ‘reefer madness’

Ondanks het gebrek aan hard bewijs dat cannabinoïd-hyperemesis wordt veroorzaakt door cannabis (in plaats van samen te hangen met cannabisgebruik), grijpen de media dit aan als bewijs dat cannabis inderdaad de boosdoener is. De Britse gratis krant UK Metro claimt dat het woord ‘scromiting’ afkomstig is van Amerikaanse eerstehulpafdelingen die worden overspoeld door cannabisgebruikers, hoewel inmiddels is aangetoond dat dit onwaar is.

In 2015 waarschuwde de roddelkrant Daily Mail – die het ene moment helemaal voor cannabis en het volgende moment fel tegen cannabis is, afhankelijk van wat de beste krantenkop oplevert – dat cannabinoïd-hyperemesis “de ziekenhuizen handenvol geld zou gaan kosten”, hoewel er in het hele Verenigd Koninkrijk op dat moment maar twee gerapporteerde gevallen waren.

Sommige onderzoeken en nogal wat nieuwsberichten melden dat het aantal gevallen van CHS stijgt en leggen een verband met het toenemende aantal plaatsen waar cannabis is toegestaan voor recreatief en medicinaal gebruik. Er is hiervoor echter nog geen enkel bewijs.

Het eerste geval van cannabinoïd-hyperemesis in Nederland werd gemeld in 2005, hoewel cannabis hier al sinds begin jaren 70 is gedecriminaliseerd. En van een epidemie is beslist geen sprake. De auteur heeft geen gerapporteerde gevallen gevonden voor Portugal (gedecriminaliseerd in 2001) en voor Uruguay (gelegaliseerd in 2017).

Het is mogelijk dat de reden voor de toename van het aantal gerapporteerde gevallen, met name in de VS, is dat patiënten hun arts nu durven te vertellen dat ze cannabis gebruiken, zonder dat ze bang hoeven te zijn dat ze vervolgd worden. Er is nog een factor in correlatie met cannabinoïd-hyperemesis die moet worden onderzocht.

Een neemboom in een veld

Zou neemolie de veroorzaker van cannabinoïd-hyperemesis kunnen zijn?

Neemolie is een natuurlijke pesticide die in de VS is toegelaten voor organisch gebruik. De groei van de legale cannabisindustrie in de VS en de wens bij vele legale kwekers om een organisch product op de markt te brengen, hebben geleid tot een toename van producten die azadirachtine bevatten, een stof tegen plagen die gewonnen wordt uit de neemboom.

De symptomen van neemolievergiftiging zijn enigszins gelijkaardig aan de symptomen van CHS – en verdwijnen ook wanneer de blootstelling aan neemolie en daarvan afgeleide stoffen stopt. Deze hypothese is hoofdzakelijk afkomstig van cannabisliefhebbers en niet van artsen. Het is mogelijk dat de conventionele wetenschap gewoon onvoldoende kennis van de teeltwijze van cannabis heeft om dit verband te kunnen leggen. Er zijn op dit moment 139 producten die neemolie bevatten die geregistreerd zijn bij het Organic Materials Review Institute en die in de VS verkrijgbaar zijn.

De stof is echter niet toegelaten in Canada (het gebruik als pesticide is er zelfs illegaal) en in het VK, waar het cannabisgebruik onder de bevolking vergelijkbaar is met de VS, terwijl er veel minder gevallen van het cannabinoïd-hyperemesissyndroom worden gerapporteerd.

De Albanese connectie

In 2013 werd een groot aantal vergiftigingen gemeld in Albanië. Meer dan 700 personen “lieten zich behandelen… voor de gevolgen van het planten, oogsten, persen en verpakken van cannabis in het dorp Lazarat”. Lazarat was toen berucht om zijn wetteloosheid en de productie van cannabis op industriële schaal (er werkten ongeveer 2000 mensen in de cannabisvelden).

Bij de personen die moesten worden behandeld ging het hoofdzakelijk om vrouwen en kinderen, die vermoedelijk eerder betrokken waren bij het behandelen en verwerken van de cannabis dan bij het oogsten van de planten en die cannabis waarschijnlijk niet bewust innamen. Vooral als je bedenkt dat hun werkgevers hen slechts € 8 per 10 verwerkte kilo’s betaalden.

Hun symptomen waren “aanvallen van braken, buikpijn, onregelmatige hartslag en hoge bloeddruk”. Cannabis werd toen als enige schuldige aangewezen. Het is zeer onwaarschijnlijk dat dit juist is. De symptomen komen overeen met de symptomen van neemolievergiftiging.

Er kon echter niet bewezen worden dat neemolie in de betreffende cannabisvelden als pesticide werd gebruikt. Wat we echter wel weten is dat het gebruik van neemolie als organische meststof in Albanië werd aangemoedigd. In 2005 werden 400 neembomen geplant als onderdeel van een ‘Raincoat Package’, en werden lokale boeren getraind in het gebruik ervan. Dit bewijs mag dan indirect zijn, maar het is bewijs.

Wat nu?

Er is geen definitief antwoord op de vraag naar de oorzaken van het cannabinoïd-hyperemesissyndroom, of op de vragen waarom het pas in de laatste twintig jaar optreedt, na tweeduizend jaar cannabisgebruik, en of het syndroom wel cannabinoïd-hyperemesissyndroom moet worden genoemd, in plaats van ‘mysterieus emesissyndroom’ or ‘mogelijk neemvergiftiging-emesissyndroom’. Wat we wel kunnen concluderen is het volgende:

  • Het cyclisch braken syndroom en het cannabinoïd-hyperemesissyndroom verschillen maar op twee punten van elkaar: het cannabisgebruik en de snelheid van de maaglediging. Er zijn geen aanwijzingen dat personen met de diagnose CBS zijn getest op het gebruik van cannabis. Het is dus aan de patiënt zelf om de artsen hiervan op de hoogte te stellen. Is het daarom mogelijk dat het bij sommige gevallen van CBS in werkelijkheid om CHS gaat?
  • Neemolievergiftiging heeft enkele symptomen gemeen met CHS. Neemolie wordt bij legale en illegale cannabisteelt toegepast als organische pesticide. Als de neemolie op de cannabistoppen blijft zitten, kan die gemakkelijk worden ingenomen door personen die hiervan niet op de hoogte zijn.
  • De doeltreffendheid van warme baden en capsaïnecrème bij de behandeling van CHS suggereert dat de hypothese van overstimulering van de TRPV1-receptoren door cannabinoïden aangeeft dat niet alle gevallen van het cannabinoïd-hyperemesissyndroom worden veroorzaakt door neemolie, omdat deze behandelingen geen effect zouden hebben bij een neemolievergiftiging.

Wat moet je doen als je denkt dat je het cannabinoïd-hyperemesissyndroom hebt?

Stop allereerst met het gebruik van cannabis. Ongeacht of neemolie de oorzaak is of niet heeft je lichaam rust nodig. Het duurt één tot drie maanden voordat de symptomen van het cannabinoïd-hyperemesissyndroom verdwijnen. Als de symptomen daarna nog aanhouden, is er misschien iets anders aan de hand, maar de enige manier om het cannabinoïd-hyperemesissyndroom uit te sluiten is door te stoppen met het gebruik van cannabis.

Ten tweede, ga naar je huisarts en leg uit wat je denkt dat er aan de hand is. Je hebt mogelijk extra vocht nodig en in extreme gevallen moet het vochtverlies worden aangevuld met een infuus.Heb je CHS gehad of ken je iemand die de ziekte heeft gehad? Wat denk jij dat de oorzaak is? Laat het ons weten door hieronder een berichtje achter te laten.

  • Disclaimer:
    Dit artikel kan niet ter vervanging worden gebruikt voor professioneel medisch advies, een diagnose of behandeling. Neem altijd contact op met uw arts of andere bevoegde deskundigen. Stel het vragen van medisch advies niet uit en negeer medisch advies niet naar aanleiding van wat u heeft gelezen op deze website.

Comments

4 reacties op “Wat is het cannabinoïde-hyperemesissyndroom (CHS)?”

  1. Ik zit net opnieuw aan het einde van een hyperemesis fase, maar dan eentje die me nog nooit zo hard getroffen heeft als daarvoor. Het betreft een hele geschiedenis. Ik blow al >20j, begonnen rond mijn 18e en zit nu op mijn veertigste toch aan 7-8 joints per dag met harde Nederwiet. Ik heb de hyperemesis fase al tientallen keren doorgemaakt, maar meestal duurde dit iets minder dan een dag en was ik daarna weer in orde. Hoe dan ook kan ik alles beamen: 1. Neem best een warm/heet bad om jezelf terug enigszins ok te voelen, ik bleef meestal minstens 5-6u aan een stuk in een bad van ca. 40gr tot het misselijke gevoel helemaal weg was. Een hete douche werkt minder goed omdat het water niet volledig en in dezelfde mate rond je buik/rug warmte kan afgeven als bij een bad, maar het is beter dan niets. Capsaicine heb ik eveneens enkele jaren in huis en werkt op dezelfde manier: wrijf het ruimschoots over je buik, na enkele minuten begint die door de stof heet te worden en geeft dit eveneens verlichting. Maar een bad helpt beter, het nadeel van capsaicine is dat je het na uitwerking (half uur) niet onmiddellijk mag opwrijven en je bij het bestralen nadien van je buikzijde met warm water een extra geïrriteerd (verbrande huid) gevoel krijgt. Dus voor mij is dit enkel een noodoplossing zoals wanneer je aan het reizen bent of dergelijke. Nog een goedkope tip als je geen bad of capsaicine in huis hebt: gebruik een goeie ouwe warmwaterkruik met helft kokend water een helft gewoon lauw water en wikkel die in een T-shirt of handdoek en leg hem op je buik. Dit geeft eveneens de nodige verlichting. Omdat het bij mij maar 1/2x jaar voorkwam en het nog geen dag duurde ben ik nog niet gestopt. Maar deze keer beleef ik een episode van bijna een week en counting. Ik moet nu nog steeds oppassen als ik een beetje eet dat het er niet terug uitkomt en het misselijke gevoel is verschrikkelijk. Dus ik denk er nu ook serieus aan om te stoppen, hoe spijtig ik dat ook mag vinden. Het is namelijk de enige drug die ik met regelmaat nam, alcohol zegt me niet veel en de bijhorende kater zeker niet, hard drugs wil ik principieel niet nemen maar een week niet kunnen functioneren, slapen of eten is gewoon onleefbaar.
    Het blijft gissen naar de exacte oorzaak maar ik blijf hoopvol dat de wetenschap hier wel achter komt. TPRV1 heeft er volgens mij 100% zeker mee te maken, alles wat daarover geschreven werd klopt en kan ik beamen, zelf heb ik ook al veel studie en opzoekwerk verricht en dit blijkt de sleutel te zijn. Ook ik ben ooit in het ziekenhuis opgenomen, een 6-tal jaren geleden, maar daar heeft men nooit de diagnose CHS gesteld, ik ben er zelf achtergekomen na wat speurwerk op het internet zoals de meeste ‘vroege’ gevallen veronderstel ik. Men begon op den duur over psychische problemen omdat fysiek niets mis werd gevonden, toen ben ik het afgestapt. Een ziekenhuis helpt meestal niet beter omdat je er geen bad op je kamer hebt en men je daar ook niet zomaar even toelaat op eigen houtje een bad te nemen, enkel bij uitdrogingsverschijnselen is het raadzaam om zich naar het ziekenhuis te begeven. Over die uitdroging nog dit: probeer van zodra de eerste symptomen van de hyperemesis fase de kop opsteken in een heet bad te kruipen en neem een of twee flessen water en een emmer bij de hand. Probeer na 2u een eerste (paar, niet veel) slok(ken) te nemen. Als je het binnen houdt, herhaal dit dan elke 15 minuten minstens. Als je het niet binnenhoudt wacht dan 30 minuten en probeer opnieuw. Alleen zo kan je uitdroging na lange episodes voorkomen. Eenmaal je terug iets kan binnenhouden en je buikzone warm blijft houden zou het echt wel moeten verbeteren. In principe kwam bij mij na een dagje de honger ook terug, maar nu verkeer ik in een fase waar ik al dagenlang niet meer heb moeten overgeven, maar me toch misselijk blijf voelen steeds na het eten en ik opnieuw de warmwaterkruik gebruik voor 1-2u om de misselijkheid te doen verdwijnen. Het blijft een verschrikkelijke aandoening, sterkte aan iedereen die hieraan lijdt!!

  2. Weet zeker dat ik het had, rookte 20 joints op een dag de afgelopen 15 jaar. Braken deed ik smorgens al een tijdje echter zonder iets uit te spugen, mn maag draaide zich om waarna het beter ging. Uiteindelijk resulteerde dit op het eind In een niet te stoppen buikpijn en algehele malaise, warm baden was idd het enige wat hielp dit heeft een maand geduurd. Bij de eerste hulp in het ziekenhuis werdt voor het eerst gevraagd of ik warme baden nam en dat was de trigger om tot de zelfdiagnose te komen van CHS. Aan een standaard huisarts heb je niks die zijn nog te stom om griep te herkennen(mijn ervaring) Meteen gestopt met blowen, cold turkey en meteen neemt de buikpijn af afgevallen naar 66kg en krabbel nu overeind. Geloof niks van het bestrijdings verhaal, ik rookte enkel onbehandelde wiet. In mijn beleving zijn er twee mogelijkheden. A de voeding gegeven aan de planten of B Door het veredelen van de rassen zijn de waardes van de canaboiden in de plant drastisch veranderd in de afgelopen. 15 jaar Dit is in mijn opinie samen met wat je via je dagelijkse voedsel binnenkrijgt het probleem. Stoppen was voor mij de enige remedie. Cannabis voor mij NOOIT MEER!

    1. Hey Willem.
      Ik zit nu een situatie waar, als ik stop met de 20 druppels wietolie en de 3 spliffs, kan ik niet slapen, eten, heb helse pijnen en heb onrust.
      Ik heb al 2 jaar last van misselijkheid maar ook erge diarree en acid reflux, vraag 1. had jij dat ook?
      Dit zou dus volgens het artikel in de “prodromale fase” zitten. vraag 2. hoe lang heb jij daar in gezeten?
      Hete baden zouden mijn antwoord kunnen geven maar daar ik al genoeg opvliegers heb, sla ik dat liever over. 🙂
      Ik begrijp dat ieder mens ander is en ieder anders reageert, maar toto nu toe ben jij de enige persoon waarvan ik dit lees.

  3. Ik heb dit syndroom volgens mijn huisarts.
    En ik ben van mening dat er meer over gesproken moet worden het duurde bijna 3 jaar voordat deze diagnose werd gesteld. En dat terwijl cannabisgebruik bekent was

Laat een reactie achter

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Auteur en reviewer

  • Profile-image

    Sensi Seeds

    De redactie van Sensi Seeds bestaat uit botanici, medische en juridische experts, plus gerenommeerde activisten zoals Dr. Lester Grinspoon, Micha Knodt, Robert Connell Clarke, Maurice Veldman, Sebastian Marincolo, James Burton en Seshata.
    Meer over deze auteur
  • Sanjai_Sinha

    Sanjai Sinha

    Dr. Sanjai Sinha is lid van de academische faculteit van Weill Cornell Medicine in New York. Hij besteedt zijn tijd aan het zien van patiënten, het onderwijzen van co-assistenten en medische studenten en het doen van onderzoek naar gezondheidszorg. Hij houdt van patiënteducatie en evidence-based geneeskunde. Zijn sterke interesse voor medisch onderzoek komt voort uit deze passies.
    Meer over deze reviewer
Scroll naar top