Medicinale cannabis kent een lange en turbulente geschiedenis, die zich over bijna alle uithoeken van de wereld uitstrekt en meer dan 6000 jaar beslaat. Hier beschrijven wij wat volgens ons de belangrijkste mijlpalen zijn in de lange strijd voor erkenning van cannabis als een krachtig, effectief en veilig medicijn.
1. De eerste verwijzing naar medicinale cannabis in Chinese teksten
Eigenlijk is dit eerste “feit” van een enigszins dubieuze herkomst. Op veel websites over het kweken van cannabis wordt vermeld dat keizer Shennong in Pen Ts’ao voor het eerst verwijst naar medicinale cannabis. Dit is het beroemde boek over kruiden, dat naar verluidt rond 2500 v. Chr. is geschreven.
Het probleem? Nou, ten eerste, is Shennong een mythologische figuur waarvan niemand zeker weet of hij wel heeft bestaan. Ook is het betreffende boek van onzekere leeftijd en herkomst. Het bestaat immers pas in zijn huidige vorm sinds het jaar 50 n. Chr. De meeste wetenschappers van nu zijn er echter vrij zeker van dat cannabis inderdaad door de oude Chinezen en vermoedelijk al vóór enige andere beschaving werd gebruikt.
2. Publicatie van de Ayurvedische teksten in het Sanskriet
In tegenstelling tot bij veel historische Chinese teksten, waren de Antieke Indianen vrij zorgvuldig bij het dateren van historische documenten. Moderne wetenschappers zijn er daarom ook vrij zeker van dat de eerste duidelijke verwijzingen naar cannabis zijn verschenen in de Atharvaveda, geschreven in ongeveer 1400 v. Chr.
In de Atharvaveda komen veel verwijzingen voor naar bhanga, dat in een groot deel van Azië en Oost-Afrika een veel gebruikte benaming was (en nog steeds is) voor cannabis.
Pas tegen 800 n. Chr., bij de publicatie van het werk van de arts Susruta, vinden wij definitieve verwijzingen naar medicinaal gebruik van cannabis. In dit werk wordt het beschreven als een antiflegmatisch middel.
3. Arabische medicinale cannabis
De bijdrage van de middeleeuwse Arabische geneeskunde aan de moderne westerse vormen is niet te onderschatten. Rond 1100 n.Chr. werden de belangrijkste medische teksten van het islamitische rijk in het Latijn en in andere Europese talen vertaald, en vormden zo de basis voor de geneeskunde in de middeleeuwen en in de renaissance.
De gerenommeerde Perzische geleerde en arts Ibn-Sina (Latijn: “Avicenna”) heeft zonder twijfel heel veel bijgedragen aan de Arabische medische traditie. Zijn Canon van de geneeskunde (1025 n.Chr.) werd eeuwenlang beschouwd als een medische autoriteit en bevat meerdere verwijzingen naar cannabis als een behandeling tegen ontstekingen, oorontstekingen en huiduitslag.
4. William B. O’Shaughnessy
Tientallen vooraanstaande Europese wetenschappers hebben door de eeuwen heen de kwaliteiten van cannabis opgemerkt, variërend van de artsen van het antieke Griekenland en Rome tot de middeleeuwse monniken van Groot-Brittannië en Duitsland. Maar de 19de-eeuwse Ierse chirurg en arts William B. O’Shaughnessy is misschien wel de belangrijkste persoon geweest, die cannabis onder de aandacht heeft gebracht van westerse geleerden die volgens “moderne” principes werken.
O’Shaughnessy was tussen 1833 en 1841 in dienst bij de Britse Oost-Indische Compagnie in Calcutta, waar hij tussen 1833 en 1841 de talrijke medische voordelen van de lokale variëteiten van cannabis-indica vaststelde. Bij zijn terugkeer in Engeland in 1841 was hij er verantwoordelijk voor dat cannabis indica in de moderne Europese farmacopee werd opgenomen. Kort daarna werkte hij samen met de bekende apotheker Peter Squire om de eerste cannabistinctinctuur die ooit in de VS werd verkocht, te ontwikkelen en op de markt te brengen.
5. Ontdekking en isolatie van THC & CBD
In 1963 publiceerde een groep onderzoekers van de Hebreeuwse universiteit in Tel Aviv, onder leiding van de inmiddels legendarische professor Raphael Mechoulam, een artikel met de titel ““De structuur van Cannabidiol””. Dit historische document was de eerste keer in de moderne medische geschiedenis dat een bestanddeel dat alleen in cannabis werd aangetroffen, geïsoleerd en geïdentificeerd werd.
Een jaar later brengt het team van Mechoulam een artikel uit met de titel “Isolatie, structuur en gedeeltelijke synthese van een actief bestanddeel van hasj”. Dit artikel beschreef de chemische formule en structuur van tetrahydrocannabinol, de belangrijkste psychoactieve stof in cannabis.
6. De ontdekking van de anti-epileptische werking van CBD
De anti-epileptische werking van cannabidiol is zeker al sinds 1977 bekend. Het feit dat in sommige gevallen cannabis gebruikt kon worden om aanvallen onder controle te houden was al langer bekend, zeker ten tijde van O’Shaughnessy. Pas in 1977 werd echter bekend dat CBD hiervoor het verantwoorde bestanddeel was, na de publicatie van een onderzoek naar de anticonvulsieve effecten van THC en CBD, in vergelijking en in combinatie met de destijds gebruikelijke anticonvulsiva.
Deze studie toonde aan dat bij het toedienen aan ratten de CBD, maar niet de THC, een “effectief en relatief krachtig anticonvulsivum” was. Indien het in combinatie met CBD werd toegediend, verbeterde het de werking van tal van andere veelvoorkomende anti-epileptica.
7. De ontdekking van het endocannabinoïde systeem
Decennialang was het slechts een speculatie dat de psychoactieve molecule THC op een specifieke en onbekende eiwitreceptor in het lichaam werkte. In 1990 maakte Dr. Lisa Matsuda van het Nationaal Instituut voor Geestelijke Gezondheid (NIMH) echter bekend dat zij en haar collega’s deze eiwitreceptor met succes hadden geïdentificeerd en gekloond.
De ontdekking van de cannabinoïdereceptor type I, of CB1-receptor zoals deze gewoonlijk wordt genoemd, werd twee jaar later gevolgd door de ontdekking van anandamide (de eerste endogene cannabinoïde of “endocannabinoïde“) en in 1993 door de ontdekking van de CB2-receptor. De medische wetenschap was nu dus op de hoogte van een volledig nieuw systeem voor biologische communicatie, dat van fundamenteel belang zou blijken te zijn voor de stofwisseling en de regulering van de gezondheid.
8. Californië implementeert propositie 215
In 1996 stemden de kiezers van de Amerikaanse staat Californië vóór propositie 215, bekend als “The Compassionate Use Act of 1996” (Wet voor toepassing uit medelijden). Dit was de eerste wet op overheidsniveau die er specifiek op was gericht om het gebruik van medicinale cannabis toe te staan, hetgeen sinds het aannemen van de Marihuana Tax Act in 1937 was verboden.
Dankzij propositie 215 konden Californiërs toegang krijgen tot legale medicinale cannabis van bekende herkomst en kwaliteit. Op het moment van schrijven staan 33 staten in de VS medicinaal cannabisgebruik toe en hebben 13 andere staten de toegang daartoe beperkt.
9. Sativex van GW Pharmaceuticals op de markt gebracht
Het receptgeneesmiddel Sativex, ontwikkeld door het Britse onderzoeksbedrijf GW Pharmaceuticals, is het eerste extract ter wereld, dat met succes uit de hele plant is gewonnen, en goedgekeurd is en op de markt gebracht om als recept te worden voorgeschreven. Sativex, dat voor het eerst in 2010 in het Verenigd Koninkrijk in licentie werd gegeven, is sindsdien in veel meer landen verkrijgbaar.
Hoewel het een belangrijke mijlpaal vormt in de strijd naar de legalisering van medicinale cannabis, is Sativex onderwerp van grote controverse geweest, omdat de producenten van Sativex in het bezit zijn van de enige wettelijke licentie om in het Verenigd Koninkrijk cannabis voor medicinale doeleinden te kweken. Ondertussen wordt de rest van de bevolking nog steeds vervolgd voor het kweken van cannabis, en is Sativex slechts op bepaalde plaatsen verkrijgbaar vanwege de buitensporig hoge kosten ervan.
10. De ontdekking van het veronderstelde “entourage effect”.
In 2011 publiceerde Dr. Ethan Russo (voormalig senior medisch adviseur van GW Pharmaceuticals) een uitgebreid verslag van het bestaande onderzoek naar de wisselwerkingen tussen de verschillende cannabinoïden en terpenen die in de cannabisplant worden aangetroffen. Deze wisselwerkingen waren al in veel onderzoeken bestudeerd, maar Russo was de eerste die de term “entourage-effect” gebruikte.
Daarna is de nadruk komen te liggen op het belang van onderzoek naar de synergie-effecten in plaats van naar de afzonderlijke effecten van de bestanddelen die in de cannabisplant worden aangetroffen. Ook is daardoor duidelijk aangetoond dat er behoefte is aan een wetgeving die het mogelijk maakt om alle delen van de cannabisplant, inclusief de psychoactieve stof THC, te bestuderen en te gebruiken voor medische doeleinden.
- Disclaimer:Dit artikel kan niet ter vervanging worden gebruikt voor professioneel medisch advies, een diagnose of behandeling. Neem altijd contact op met uw arts of andere bevoegde deskundigen. Stel het vragen van medisch advies niet uit en negeer medisch advies niet naar aanleiding van wat u heeft gelezen op deze website.